Birtingur - 01.12.1967, Blaðsíða 54

leggjendur nú á tímum virðast kappkosta að
ná svipmóti og myndrænum sérkennum for-
tíðarinnar í stað þess að leita að þeim óhlut-
bundnu skipulagsreglum, er borgir fortíðar-
innar höfðu, en finnast ekki enn sem komið er
í hugmyndum nútímamanna um borgir. Þess-
um skipuleggjendum heppnast ekki að gera
borgina lifandi vegna þess, að þeir apa aðeins
eftir ytra borði hins gamla, en hið innra eðli,
er liggur því til grundvallar, tekst þeim ekki
að uppgötva.
í hverju er innra eðlið fólgið, skipulagsregl-
an, er skilur milli tilbúinnar borgar og nátt-
úrlegrar borgar? Það mun hafa legið ljóst
fyrir allt frá fyrstu setningu minni í hverju
ég tel skipulagsregluna vera fólgna. Ég tel, að
náttúrleg borg hafi sama fyrirkomulag og
hálf-net. Skipuleggjum við borg í heild, ger-
um við hana að tré.
Tré og hálf-net
Bæði tréð og hálf-netið eru leiðir til að skynja,
hvernig mikið safn af mörgum smáum kerf-
um verður að stóru og flóknu kerfi. Almennt
sagt: bæði nöfnin eiga við samsetningu hópa.
Til að geta skilgreint slíkar samsetningar,
mun ég fyrst skilgreina hvað hópur er. Hópur
er samansafn af frumhlutum, sem okkur finnst
einhvern veginn eiga saman. Úr því að við
sem skipuleggjendur höfum aðallega áhuga á
lifandi borgum og grundvelli þeirra, takmörk-
um við okkur eðlilega við að athuga hópa,
sem eru safn jarðbundinna frumhluta eins
og til dæmis fólk, grasstrá, bifreiðir, múr-
steina, mólekúl, hús, garða, vatnsleiðslur,
vatnsmólekúlin, sem um þær fara o.s.frv.
Þegar frumhlutar hóps eiga saman vegna þess,
að þeir geta unnið saman á einhvern hátt,
köllum við hóp frumhlutanna kerfi.
Hér er dæmi: í Berkeley á horni gatnanna
Hearst og Euclid er blaðaverzlun og fyrir ut-
an hana umferðarljós. í inngangi blaðaverzl-
unarinnar er blaðagrind, þar sem dagblöðin
eru til sýnis. Þegar rautt ljós er, stendur fólk-
ið, sem bíður eftir að komast yfir götuna,
annars hugar á horninu; og úr því að það
hefur ekkert annað að gera, skoðar það blöðin
á grindinni, er sjást þaðan, sem það stendur.
Sumir lesa aðeins fyrirsagnirnar, aðrir hins
vegar kaupa dagblað meðan þeir bíða.
Þetta gerir blaðagrindina og umferðarljósin
háð hvort öðru; blaðagrindin, dagblöðin á
henni, peningarnir, sem færast úr vösum
fólksins yfir í peningakassann, fólkið, sem
stanzar við umferðarljósin og les blöðin, um-
ferðarljósin, rafstraumurinn, sem stjórnar ljós-
unum og gangstéttin, sem fólkið gengur á, allt
þetta myndar kerfi — það vinnur allt saman.
Af sjónarhóli skipuleggjandans er óbreytan-
52
BIRTINGUR