Birtingur - 01.12.1967, Page 30

£g álít, að tækni sé persónuleg, bundin stað
og tíma og að hvert listaverk þarfnist sinnar
eigin tækni, sem er samofin því og engu öðru.
En þegar sagt er um einhvern listamann, að
hann hafi mikla tækni, þá merkir það aðeins
frá mínum bæjardyrum séð, að hann hafi ekki
nógu mikla tækni, aðeins „svokallaða tækni“.
Tækni er enginn tilgangur í sjálfu sér og full-
komin tækni afmáir sjálfa sig. Þegar við stönd-
um fyrir framan píslarmyndir E1 Grecos, eða
heyrum h-moll messu Bachs, hvað varðar okk-
ur þá um tækni? Við spyrjum ekki að því,
hvort verkið sé vel eða illa gert. Þeir, sem ekki
hafa upplifað þetta sjálfir, skilja kannski ekki
hvað ég er að fara. Mér finnst að tækni, form
og innihald sé eins konar heilög þrenning í
listaverki — þrenning, sem er þríein, sjálf-
stæðir partar þess en þó eitt og hið sama.
Og kannski nægir ekki tæknin ein (það sem
ég kalla tækni), heppnin þarf að vera með til
þess að skapa listaverk. Heppni er afleiðing
þúsunda af hagstæðum smáatvikum. Lista-
menn tala gjarnan um að þeim hafi heppnazt
eitthvað eða misheppnazt, og ég held, að
heppnin — þetta hugtak, sem er svo erfitt að
skilgreina til hlítar — sé stærri þáttur í list-
sköpun en margan grunar.
Listaverk eða tilraun til listaverks er árangur
af tækni, heppni og ýmsu fleira. Þar á meðal
sannfæringu. Allir listamenn trúa á verk sín,
annars hefðu þau orðið eldinum að bráð og
enginn litið þau augum nema höfundurinn.
Auðvitað er enginn listamaður fullkomlega
ánægður með verk sitt, aðeins ánægður eftir
atvikum, og næsta verk á að verða betra.
Kannski sér listamaðurinn um seinan ef hann
hefur gert mistök, en það gerir ekkert til, því
menn læra oft mest á sínum eigin mistökum.
Mér finnst erfitt að fella dóm um listaverk. Er
hægt að áfellast mann sem segir: Hér stend ég
af því ég get ekki annað?
28
BIRTINGUR