Íslenskt mál og almenn málfræði


Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2008, Blaðsíða 206

Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2008, Blaðsíða 206
204 Ritdómar 2. Um virkni og það sem ekki tiiheyrir henni í inngangi nefnir höfimdur ekki fyrir hverja ritið er, en af innihaldi virðist mega ráða að það sé aðallega ætlað fræðimönnum. Mér virðist hins vegar ritið einnig koma vel til greina í kennslu handa lengra komnum háskólanemendum. I því sem á eftir fer verður aðallega fjallað um efni 2. og 3. kafla bókarinnar. Ein meginspumingin þegar kemur að virkni er að ákvarða hvaða orðmyndunar- ferlar séu virkir, hveijir óvirkir og af hverju. Um leið vakna spumingar um það hvort hægt sé að beita þessum virkniskilgreiningum á alla orðmyndun eða hvort einhver tegund hennar sé þar undanskilin. í inngangskaflanum reifar Bauer ýmisleg álitamál sem upp koma þegar ákvarða skal virkni orðmyndunarferlis. Sérstaklega er áhugavert að lesa það sem hann hefur að segja um sögulega virkni og tengsl hennar við sam- tímalega virkni. Hann tekur nokkur dæmi um sögulega virkni, t.d. fleirtölumyndun orða í frönsku sem enda á -al með endingunum -aux og -s. Um 1600 var fleirtölu- myndun með -aux algengari, t.d. cheval - chevaux, en skömmu síðar tekur fleirtölu- myndunin með -s yfir, þ.e. cheval - chevals. Endingin -aux í frönsku er sem sagt leif- ar gamallar fleirtölumyndunar sem var virk fyrir um 400 árum. Annað dæmi og athyglisvert sem Bauer nefnir er virkni enska viðskeytisins -ment (sjá Bauer 2001:8-9). Sé viðskeytinu fylgt eftir i ein 800 ár, frá 1150 og fram undir 2000, kemur í ljós að það er virkast á bilinu 1600-1800. í dag virðist viðskeytið hins vegar ekki lengur notað til þess að mynda ný orð, a.m.k. finnur Bauer aðeins eitt nýtt dæmi á tímabilinu 1950 til dagsins i dag, nefnilega underlayment frá 1956. í lok kaflans varpar Bauer fram nokkrum rannsóknarspumingum sem mynda ramma að umfjöllun hans í bókinni (sbr. Bauer 2001:10): (l)a. Er skynsamlegt að skilja á milli virkni og sköpunargáfu (e. creativity) í orð- hlutafræði og ef svo er hvemig á þá að fara að því? b. Em fleiri skilgreiningar á fýrirbærinu virkni í gangi og ef svo er stangast þær þá á hver við aðra? c. Em orðmyndunarferlar annaðhvort virkir eða óvirkir eða verður að gera ráð fyrir að það sé stigsmunur á virkni þeirra (e. gradient)? d. Ef við gemm ráð fyrir að það geti verið stigsmunur á virkninni er þá hægt halda því fram að virknin sé mælanleg stærð? e. Hvaða þættir hafa áhrif á virkni? í 2. kafla, A historiographical conspectus, gefur Bauer yfírlit yfir umræðuna um virkni síðustu áratugina eða svo. Þegar kemur að viðskeytum ræðir hann m.a. mis- munandi skoðanir á því hvað sé virkt; em það viðskeytin sjálf, reglumar sem tengja þau gmnnorðunum eða sjálft viðskeytingarferlið? Munurinn á milli reglna og ferla er raunar ekki alls kostar ljós, enda trúir Bauer ekki á hann. Enn fremur ræðir Bauer um mismunandi stig virkninnar (e. degrees) en tvær hugmyndir hafa verið uppi Þar; Sumir líta svo á að annaðhvort séu orðhlutar virkir eða ekki, en aðrir telja að það getl verið stigsmunur á virkninni (sbr. það sem t.d. Katamba (1993:72) kallar „different shades of grey“). í þriðja lagi ræðir Bauer ýmsar forsendur virkninnar og að oft greim
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212
Blaðsíða 213
Blaðsíða 214
Blaðsíða 215
Blaðsíða 216
Blaðsíða 217
Blaðsíða 218
Blaðsíða 219
Blaðsíða 220
Blaðsíða 221
Blaðsíða 222
Blaðsíða 223
Blaðsíða 224
Blaðsíða 225
Blaðsíða 226
Blaðsíða 227
Blaðsíða 228

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.