Vera - 01.08.1985, Blaðsíða 7

Æðsta
sæla
hverrar
Mjög afgerandi þáttur í lífi hverrar konu er að eignast barn. Ekki er það síður afdrifarlkt
að eignast ekki barn. Viö erum aldar upp í móðurhlutverkið alveg frá fæöingu. Okkur
eru gefnar dúkkur, ætlast er til þess að við sem ungar stelpur pössum lítil börn og flestar
viljum við það gjarnan. Og auðvitað höfum við mæður okkar og allar aðrar mæður sem
fyrirmyndir. Leynt og Ijóst er okkur beint inn í þetta hlutverk og I hugum flestra er það órjúf-
anlega tengt þvl að vera kona. Okkur er innprentað frá unga aldri að æðsta sæla hverrar
konu sé að hafa karlmann sér við hlið og barn á handleggnum.
Það er því ekki að ósekju að ýmsum konum, sem af einhverjum ástæðum ekki geta
eignast börn, finnst þær vera hálfar manneskjur. Þær geta ekki gegnt því hlutverki sem
greypt er inn I huga þeirra að þeim sé ætlað. Hinar sem taka þá ákvörðun að gegna ekkii
þessu hlutverki, annað hvort með því að eignast aldrei börn eða láta börn sín af hendi
til annarra, eiga (vök að verjast gagnvart umheiminum og eru allt að þvf taldar haldnar
ónáttúru. Báðir þessir hópar kvenna finna fyrir miklum þrýstingi og enn eimir eftir af þv(
viðhorfi að þær séu eiginmönnum sínum eða sambýlismönnum einskis nýtar. Þær halda
ekki það boðorð karlveldisins aö fæða karlmanninum afkomendur.
Það er trúlega algengast að við konur göngum inn (móðurhlutverkið hugsunarlaust
þ.e.a.s. við eignumst börn án þess að yfirvega hvers vegna og hverju það muni breyta
fyrir okkur og hvernig l(f okkar yrði án barna. Ef þú spyrð konu hvers vegna hún hafi eign-
astbörn vefst henni gjarnantunga umtönn. Eðahún svarar: ,,Þaðer svogaman að börn-
um“ ,,ég elska börn" eöa ,,ég gæti ekki hugsað mér Kfið án barna". Hún er l(ka sterk I
hugum okkar, myndin af móðurinni alsælu með annaðhvort sofandi eða brosandi barnið
í fangi sér. Það er þó ekki fyrr en við reynum það sem við vitum hvort það er gaman aö
eiga börn eöa ekki, og þá er ekki aftur snúið.
En hver skyldi hún vera reynsla okkar af þessum atburði? Skyldi hún svara til þeirrar
myndar sem haldið er að okkur?
Flestar erum við með á hreinu hvernig okkur á að líöa samkvæmt uppskriftum. Við eig-
um að vera hamingjusamar, já hreint alsælar. Viö eigum að finna til þessarar yfirþyrmandi
móðurástar um leið og við sjáum barnið, jafnvel um leið og við finnum fyrir því inni I okkur.
,,Þetta kemur af sjálfu sér“ er sagt og er þá átt við móðurástina eða móðurtilfinninguna.
Sumar upplifa þetta á þennan hátt þ.e. samkvæmt uppskriftinni. En það eru bara alls
ekki allar. Það er staðreynd. Og hvernig skyldi hinum llða? ,,Ég hélt að það vantaði eitt-
hvað I mig, ég hlyti aö vera ein um þessa reynslu og ég sagði engum frá þvl. Mér fannst
ég vera ófullkomin, mislukkuð". Þetta sagði vinkona mln viö mig mörgum árum eftir að
hún átti sitt fyrsta barn og fann enga móðurást blossa upp innra með sér. ,,Ég hef alla
tíð þjáðst af sektarkennd gagnvart þessari dóttur minni", sagði hún ennfremur þó henni
hafi vissulega farið að þykja vænt um þessa litlu veru þegar hún fór að kynnast henni.
Nú er það viðurkennt að mörgum konum llður illa á meðgöngutímanum, ekki bara
líkamlega heldur llka andlega, og sumar þjást hreinlega af þunglyndi. En það er ekki
bara á meðgöngutímanum heldur líka eftir fæðinguna sem sumar konur ganga I gegn-
um erfitt tlmabil. Erfitt er að henda reiður á af hverju þetta stafar. Talað hefur verið um
hormónabreytingar og ýmsar aðrar líkamlegar skýringar gefnar. En skyldu félagslegar
aðstæður ekki llka hafa þar áhrif? Hér á landi fylgir þvl oft mikið öryggisleysi og röskun
fyrir konu að eignast barn. Fæðingarorlof er skammarlega stutt, það er skortur á barna-
heimilum og barnagæsla ótrygg. Mjög margar búa jafnframt við óöryggi I húsnæðismál-
um eða eru búnar að reyra sig svo fast á lánaklafann að ekkert má út af bregða. Getur
það llka hugsast aö erfitt sé að láta óléttu- og ungbarnastandið falla inn I myndina I þessu
,,töff“ samfélagi sem við búum I? Allavegakomumstviðekki hjáþvlað skynja hversu lltið
tillit er tekið til barneigna og barna. Við þurfum ekki að llta langt til að sjá að þarfir mæðra
og barna sitja ekki I fyrirrúmi. Allt þetta auk hinnar yfirþyrmandi ábyrgðarkenndar sem
oft hellist yfir konur, hlýtur að hafa áhrif á andlega llðan þeirra.
Öll þessi mjög svo ..hversdagslegu mál" eru okkur konum afar hugstæð, sem sést best
á því hve oft þau ber á góma þar sem konur hittast, tvær eða fleiri. Sem sagt, llf flestra
kvenna snýst að meira eða minna leyti, um lengri eða skemmri tíma, um börn hvort sem
þær eignast þau af fúsum vilja, gegn vilja sínum eða þær eignast þau ekki vegna þess
að þær geta það ekki eða hafa tekið yfirvegaða ákvörðun þar um.
Okkur, sem sitjum I ritnefnd Veru, er þetta efni ekki síður hugleikið en öðrum konum,
og I stað þess að tala um það á ritnefndarfundum ákváðum við að skrifa um það.