Vera - 01.08.1985, Blaðsíða 25

í Lundi í Svíþjóð hefur í vetur verið
starfandi íslenskur kvennahópur
sem m.a. hefur kynnt sér félags-
skapinn ,,Forum för kvinnliga for-
skare och kvinnoforskning". Þegar
starfsemi okkar fór af stað voru
nokkrar í hópnum, sem þegar voru
meðlimir í Forum, aðrar sem lengi
höfðu ætlað að athuga málið og enn
aðrar sem ekkert þekktu til þessa,
en fengu áhuga. Það sem einkum
varð þó til þess, að við sem íslenskur
kvennahópur fórum að fara í saum-
ana á Forum var sá orðrómur, að
umræða væri komin í gang heima á
íslandi um stofnun hliðstæðs félags-
skapar.
Við höfum safnað að okkur upplýsing-
um með það fyrir augum að gera okkur
grein fyrir hvort forsendur væru fyrir stofn-
un Forum á íslandi og að hvaða leyti væri
æskilegt að fyrirbærið væri svipað því
sænska, eða hvað rök hnigju að sérís-
lensku sniði.
Það kom fljótt I Ijós í viðtölum okkar við
forystukonur Forum hér í Lundi, að það
hefur verið við ramman reip að draga þar
sem karlaveldið er, hvert sem litið er. Vart
er von að annað verði uppi á teningnum á
íslandi, ef til kemur, en lítum á sögu Forum
í Lundi, sem er hið fyrsta sinnar tegundar
í Svíaríki.
Upphaf starfseminnar má rekja aftur til
ársins 1978, er nokkrar menntakonur
héldu almennan fund á bæjarbókasafninu
og stofnuöu með sér félagið Forum för
kvinnliga forskare och kvinnoforskning.
Skömmu áður haföi bresk vísindakona
haldið fyrirlestur við félagsfræðideildina
hér og undrast þaö mjög, aö ekki skyldi
vera nein kvennastofnun eða kvenna-
bókasafn viö háskólann.
Um svipað leyti, þ.e. árið 1978, byrjaði
Universitets- och högskoleámbetet að út-
hluta ríkisstyrk til kvennavísinda og tók því
þakksamlega, aö þá skyldi vera fyrir hendi
stofnun til aö veita fénu í, þ.e.a.s. Forum.
Frá 1978—1983 var starfsemi Forum
rekin sem verkefni (projekt) við Háskól-
ann í Lundi og átti skipulagslega undir
Forskningspolitiska institutet, en 1983
urðu samtökin að stofnun (institution).
Þessi stöðubreyting hefur m.a. í för með
sér, að Forum getur nú skipulagt nám-
skeið til háskólaprófs bæði í grunnnámi og
doktorsnámi.
Alla tíð hefur verið lögð áhersla á sem
víðast sjónarhorn í starfseminni, en í upp-
hafi voru fleiri meðlimir úr hugvísinda- en
raunvísindagreinum. Munurinn hefur þó
minnkað með árunum.
í starfsemi Forum kennir annars ýmissa
grasa. Eins og við vitum — allar — þá er
algengt, að konur fái litlar sem engar upp-
lýsingar á vinnustað eða í skóla um ráð-
stefnur, styrki og fleira, sem í boði er. Upp-
lýsingastreymið er allt í strákagenginu og
vandlega læst þar inni. Úr þessu vill For-
um m.a. bæta með upplýsingabanka sín-
um.
Þar sem skammt er síðan farið var aö
gefa kvennavísindum nokkurn gaum er
ennþá stærsti hluti útgáfustarfsemi á
þessu sviði í blaða- og timaritagreinum,
bækurnar eru I minnihluta, og ber bóka-
safn Forum keim af því. Stærsti hluti
safnsins er á ensku, sem e.t.v. er miður,
því samkvæmt upplýsingum bókavarðar
er mikið gefið út á frönsku og þýsku sem
vert er að hyggja að. Forum í Lundi er
áskrifandi að um 20 tímaritum víðs vegar
aö.
Forum stendur oft að komu gistifyrirles-
ara, gjarnan í samvinnu við félög, bóka-
verslanir eða bókasöfn.
Án þess aðýkjaánokkurn hátt mááreið-
anlega ætla, aö allar þær ástæöur, sem
lágu til þess aö Forum var stofnað hér, séu
einnig fyrir hendi á íslandi. Jafnframt má
bæta nokkrum við án tafar: Barnagæsla er
mun erfiðari viðfangs á íslandi, skólatími
samræmist illa vinnutíma foreldra, fæö-
ingarorlof er skammarlega stutt o.fl.
mætti rekja á þessu sviöi, sem heft hefur
konur bæði í rannsóknastarfsemi og
annarri atvinnu. Þessi atriði hafa auðvitað
verið margítrekuð, en glata ekki gildi sínu
sem forsendur nýrra framsækinna félaga
fyrir það. Hvað varöar sérstöðu íslenskra
menntakvenna gagnvart sænskum kyn-
systrum þeirra og öðrum nágrannaþjóð-
um höfum við hér í Lundi rætt ákveöna
þætti, sem hafa mætti að leiðarljósi, ef far-
ið væri út í stofnun Forum á íslandi.
— Á íslandi er mjög takmarkað skipulegt
framhaldsnám, sbr. masters-, licentiat-
og doktorsnám hér.
— Á íslandi er stór hópur fólks, ekki síst
kvenfólks, sem ekki hefur haft tækifæri
til að stunda háskólanám, en engu að
síður lagt stund á ákveðnar fræðigrein-
ar.
—■ Á íslandi er fólk, sem hlotið hefur
menntun sína í mörgum löndum við
mismunandi skólakerfi og veitt þannig
ýmsum straumum til landsins.
Þessi atriði m.a. gera stofnun Forum á
íslandi eilítiö öðru vísi en hér er, en ekki
síður aðkallandi og spennandi. Þar sem
svo lítið er um skipulagt framhaldsnám og
endurmenntun við Háskóla íslands væri
mjög hvetjandi fyrir konur, sem ekki hafa
farið til náms erlendis og konur sem hlotið
hafa menntun sína í ýmsum löndum, að
hittast og halda áfram vinnu að sínu
áhugasviði. Það er óraunsætt að ætla, að
okkar litla þjóð geti komið upp öflugu námi
fram yfir grunnnám, og vafamál hvort slíkt
væri einu sinni æskilegt. Það má líta á það
sem styrk íslenskrar menntunar, að til
hennar hafa borist stefnur og straumar
hvaðanæva að.
Það er óþarfi að ræða hér ástæður
þess, að konur hafa í minna mæli en karlar
hlotið framhaldsmenntun, en þeim mun
ánægjulegra hve margar halda vöku sinni
eigi að síður. Þess vegna álítum við, að
ekki ætti að takmarka íslenskt Forum við
konursem lokiðhafagrunnnámi I háskóla,
heldur hafa það opið öllum konum, sem
vilja sinna fræðigrein sinni með öðrum
konum eða sinna kvennamenningu al-
mennt. E.t.v. myndu slæðast með ein-
hverjir karlmenn, sem vildu leggja málun-
um lið.
Sjálfsagt verðum við að feta hinn grýtta
veg, sem kynsystur okkar í öðrum löndum
hafa þurft að fara, byrja smátt, ávinna okk-
ur viðringu og sess (meðal okkar sjálfra og
karlaveldisins), slá vopnin úr höndum karl-
anna smátt og smátt og enda e.t.v. sem
bráðvirk háskóladeild með sjálfvirkt öryggi
á fjárlögum. En ef við getum bara stutt við
bakið hver á annarri, I visindastörfum, á
vinnumarkaðinum og í jafnréttisbaráttunni
almennt, þá er tilganginum náð.
Við vilium gjarnan skiptast á skoðunum
viö áhugafólk um ,,Forum“, heyra hug-
myndir annarra og miðla frekar af okkar.
Auk þess höfum við sæg af heimilisföng-
um og öðrum upplýsingum fyrir þær sem
vantar slíkt.
Hafa má samband viö
Guðbjörgu Lindu Rafnsdóttur
Kámnársvágen 2 A:111
222 46 Lund SVERIGE
Sigríði Stefánsdóttur
Barmahlíð 2
Reykjavík
Sími* 18841
25