Vera - 01.09.1985, Blaðsíða 5

Ljósmynd.■ Hrefna Róbertsdóllir
Þegar við komum að framlagi karla til kvennarannsókna
vaknar þó óhjákvæmilega spurningin um þá hagsmuni sem
liggja að baki þessum rannsóknum. Það verður að segjast
eins og er að kvennarannsóknir eru sérstaklega stundaðar af
konum vegna þess að það er ööru fremur í okkar þágu að
breyta valdakerfi kynjanna. Það erum við sem tilheyrum hinu
undirokaða kyni og búum yfir reynslu og viðhorfum sem án efa
reynast gott veganesti við rannsóknina. Þegar kemur að því
að greina orsakir kúgunarinnar er þessi reynsla sérstaklega
mikilvæg þar sem hún opnar konum aðra sýn en körlum.
Að mínu mati er það mjög mikilvægt einkenni kvennarann-
sókna að þær miða að því að vekja konur til vitundar um stöðu
sínaog beraþ.a.l. í sér frjóangafrelsisins. Þaðætti að vera höf-
uð markmið þeirra að hafa ákveðið notagildi í kvennapólitísku
starfi, þær ættu að þjóna frelsisbaráttu kvenna beint eða
óbeint. Þetta er markmið sem auðveldlega getur leitt til
árekstra við þær kröfur sem gerðar eru um hlutleysis visind-
anna. Hvort vísindi geti nokkurn tímann verið hlutlaus er svo
önnursagasem ekki verðursögð hér. Það má hins vegar leiða
að því rökum að krafa um hlutleysi kvennarannsókna sé í
rauninni krafa um að draga hlut karla. Þegar á allt er litið held
ég að óhætt sé að segja að styrkur kvennarannsókna liggi ein-
mitt í því að þeim er ætlað að hafa ákveðið notagildi.
Gagnrýni kvennarannsókna
Forsenda kvennarannsókna er í rauninni sú gagnrýni
i kvenna að rannsóknir almennt hafi verið og séu undir yfirráð-
um karla. Með því að afhjúpa þessa slagsíðu á vísindunum og
með því að vinna á fræðilegan hátt með þá þætti sem sérstak-
lega varða konur, geta kvennarannsóknir stuðlað að nýsköp-
un í fræðunum. Kvennarannsóknir mega þó ekki einskorða
sig við að gagnrýna fræðigreinar fyrir að draga upp ranga og
ófullkomna mynd af veruleikanum. Gagnrýnin veröur jafn-
framt að beinast að sjálfu rannsóknarsviði fræðigreinanna og
þeim fræðikenningum og aðferðum sem notaðar eru til að
nálgast viðfangsefnið. Sagt með öðrum orðum þá er t.d. ekki
nóg að gagnrýna sagnfræðina fyrir það að þar sé lítið fjallað
um konur, heldur þarf líka að færa út landamæri sögunnar.
Þetta hafa kvennarannsóknir líka gert og m.a. beint sjónum
sagnfræðinnar að þeim sviöum samfélagsins þar sem konur
er helst að finna s.s. fjölskyldunni og einkalífinu en ekki látið
sér nægja rannsóknir á hinu opinbera lífi.
Þessi nýju rannsóknarsvið hafa útheimt nýjar fræöikenn-
ingar og nýjar aðferðir við að nálgast viðfangsefnið en aöferð-
irnar geta m.a. falist í því aö skoða heimildir sem ekki eru not-
aðar að öðru jöfnu s.s. fagurbókmennir og/eða afþreyingar-
bókmenntir. Með öðrum hætti verða konur ekki sýnilegar þar
sem blöð, tímarit og opinberar skýrslur eru ekki skrifaðar af
þeim og sjálfsævisögur kvenna eru mun fátíöari en karla. Það
er því óhætt aö segja að kvennarannsóknir hafi frjóvgað
almennar rannsóknir og dregið inn ný rannsóknarsvið og að-
ferðir.
Opinbert líf versus einkalíf
Hin nýja kvennahreyfing hefur í gegnum tíöina lagt mikla
áherslu á að útvíkka hugtakið „pólitík" þannig að það næði
ekki aðeins til efnahagsmála og atvinnulífs heldur einnig fjöl-
skyldumála og einkalífs, enda hafa mjög margar stjórnarat-
hafnir bein eða óbein áhrif á það sem gerist innan fjögurra
veggja heimilisins. Þessi útvíkkun á hugtakinu hefur líka verið
rauður þráður í kvennarannsóknum enda miða þær að því að
gera einstaklingsbundna og félagslega reynslu kvenna sýni-
lega; að draga fram í dagsljósið þau svið lífsins sem hafa verið
vanrækt s.s. einkalífið, tilfinningalífið og kynferðislífið
(sexauliteten). Staða kvenna í samfélaginu, þar með talin tak-
mörkuð þátttaka þeirra í opinberu lífi, verður ekki skilin eða út-
skýrð nema könnuð sé hefðbundin staöa þeirra í einkalífinu og
þær hindranir sem eru á vegi þeirra til þátttöku í oþinberu lífi.
í samræmi við þetta verður að gera þá kröfu til kvennarann-
sókna, sem og allra félagslegra rannsókna sem vilja standa
undir nafni, að þær endurskoði þau skil sem venjulega eru
gerð milli einkalífs og opinbers lífs.
5