Vera - 01.09.1985, Blaðsíða 31

I
Rætt við
Dagnýju
Kristjánsdóttur
bókmennta-
fræðing
Dahlerup sem vakti mikla athygli, en hún fjallar um kvenrithöf-
unda á Noröurlöndunum á síðari hluta 19. aldar. Hún tekur
m.a. fyrir samskipti þeirra viö bókmenntajöfurinn Georg
Brandes sem skrifaðist á við þær sumar hverjar, en eyddi
aldrei orði á þær sem rithöfunda. Konur áttu ekki að skapa
bókmenntir. Ástæðan fyrir því hve athyglin beinist að 19. öld-
inni er að þangað liggja svo margar rætur. Þá urðu miklar
þjóðfélagsbreytingar og átök í sálarlífinu sem speglast í bók-
menntum. Hlutverk karla breyttist frá því aö vera nær ein-
göngu föðurhlutverk í elskhugahlutverk. Konur fengu hlutverk
ástkonunnar í sinn skerf, sem var þeim algjörlega ný reynsla.
Þær höfðu áður stefnt að því einu að verða eiginkonur og
mæöur. Þær glímdu við nýjar hugmyndir og nýjar kröfur. Á síð-
ustu áratugum 19. aldarinnar voru margar konur að velta fyrir
sér svipuðum spurningum og leita á okkur í dag. Það er
kannski þess vegna sem sjónir beinast að konum 19. aldar.
Dagný flutti erindi á ráðstefnunni þar sem hún greindi frá
ýmsum þáttum sálkönnunarinnar og notaði þá aðferð til að
greina söguna Drauminn eftir Ástu Sigurðardóttur. (Erindi er
að finna í bók ráöstefnunnar „íslenskar kvennarannsóknir")
Dagný nefndi fyrst þá kenningu Freuds að konur fengju sköp-
unarþrá sinni fullnægt í móðurhlutverkinu, en þeirri kenningu
er hún að sjálfsögöu ekki sammála, heldur benti á ýmislegt
það sem kemur í veg fyrir að konur geti skapað, bæði ytri og
innri hömlur. Sagan um Drauminn segir frá ungri konu sem er
orðin ófrísk. Elskhuginn vill að hún eyði fóstrinu. Hana dreymir
draum þar sem bæði Guð og Djöfullinn birtast henni og er
barniö tætt í sundur. [ lokakafla sögunnar ráfar stúlkan um
drukkin, búið er að eyða fóstri hennar, blóðið lekur niður lærin
og hún hallast upp að kaldri bárujárnsgirðingu og grætur.
Dagný túlkaði söguna sem dæmi um sköpunarþrá konu.
Barnið væri tákn listaverksins sem hana dreymir um að
skapa. Guö og Djöfullinn (sem síðan reynast vera hún sjálf í
draumnum) eru tákn andstæönanna og togstreitunnar innra
með henni. Aðstæöurnar leyfa henni ekki að fullnægja sköp-
unarþörf sinni, listaverkið verður aldrei til, það er rifið úr henni.
Túlkun Dagnýjar vakti verulega athygli, enda sjónum ekki
verið beint að Ástu Siguröardóttur með þessum hætti áður.
Sem betur fer fær sköpunarþörf stundum útrás, í það
minnsta þörfin til að skapa vettvang með öðrum konum. Ráð-
stefnan í Odda var slíkur staður. Þar sköpuðust hugmyndir og
hugsanir, fróðleikur og skarpar greiningar á veruleikanum
sem sköpuðu titring meðal þeirra sem hlustuðu. Megi þúsund
slík rannsóknarblóm spetta á ökrum kvenna og verða öðrum
hvatning til afreka.
Kristín Ástgeirsdóttir
31