Vera - 01.11.1990, Blaðsíða 6

í EÐLI ÞÍNU VARSTU
ALLTAF VIRKILEGA
UM KRINOLIN OG KORSETTU - TVÖ FYRIRBÆRI BUNINGASÖGUNNAR
Sumar konur voru
yfirliösgjarnar í hinu
þrönga lífstykki sem
kallaö var korsetta.
Þœr létu einfaldlega
taka úr sér neðstu
rifbeinin til að fá
mjótt mitti.
Tískan er jafnan í andstöðu við
það sem hinn venjulegi maður
getur leyft sér. Þegar lítið er um
mat þykir fínt að vera feitur.
Þegar almenningur fór að vinna
innandyra varð fínt að vera sól-
brenndur. Þess vegna er búninga-
sagan saga þeirra sem betur mega
sín. Það eru þeir sem leggja
línurnar.
Fegurð hefur löngum verið
æðsta dyggð konunnar. Þegar
hjónabandið var svo til eina leið
hennar til að sjá fyrir sér var gott
útlit forsenda efnahagslegs
öryggis. Fegurð kostar blóð,
svita, tár - og peninga. Það var
dýrt að komast í örugga höfn. Við
skulum skoða tvö fyrirbæri
tískunnar sem lóðsuðu konur
síðustu aldar í örugga höfn.
Korsettan og krínólínið eru á
okkar dögum talin hin mest
kvenfjandsamlegu fyrirbæri bún-
ingasögunnar.
Frá því á miðöldum og fram á
okkar öld var kvenlíkamaninn
steyptur í form sem var æ fjær
hans eðlilega útliti. Á miðöldum
var klæðnaður kvenna léttur og
þrengdi ekki að þeim. En um leið
og þær misstu þá hlutdeild í
opinberu lífi sem þær þó höfðu,
fóru fötin að þrengjast. (Eða
misstu þær kannski völd sín af
því að fötin fóru að þrengja að
þeim?) Hámarki náði þessi þróun
um miðja síðustu öld. Þá voru
pilsin orðin svo efnismikil og
hælarnir svo háir að konur héldu
vart jafnvægi og þröngar kor-
settur reyndu á þolrifin í þeim -
mölvuðu jafnvel í þeim brjóst-
kassann og eyðilögðu innyflin.
Takmark ungra stúlkna í borg-
arastétt var hjónabandið og vett-
vangur giftra kvenna var heim-
ilið. Þaðan gátu þær lítið hreyft
sig því að fötin gerðu þeim óhægt
um gang. Vídd pilsanna fékkst
með því að flétta hrosshári í ótal
undirpils. Kjóllinn var svo fast
reyrður yfir axlirnar að þær gátu
varla lyft höndunum upp að
hárinu. Kannski vildu eigin-
mennirnir sýna ríkidæmi sitt með
því að vefja konur sínar inn í
metravöru. Hver hreyfing í
þessari múnderingu var stór-
kostlegt átak. Erfiðleikar kvenna
til gangs þóttu sönnun þess að
kvenlíkaminn væri dæmdur til
kyrrsetu. Það er ekki skrítið þó að
kvenlíkamar og sálir mótmæltu
fangelsisvist sinni með tíðum
taugaáföllum og mígrenköstum.
Kristalshöllin í London var reist í
tilefni heimssýningarinnar 1852.
Þak hennar var nýjung í bygg-
ingarlist. Það var bogalöguð
hvelfing úr stáli og gleri, ekki
ósvipuð útsýnishúsinu á Öskju-
hlíð. Þak þetta hefur sennilega
verið fyrirmynd hins illræmda
krínólíns sem varð til upp úr
miðri öldinni og var notað til að
fá vídd í kvenpilsin. Krínólín
hefur oft verið nefnt sem tákn um
algjört hjálparleysi kvenna og
tilgangsleysi tilveru þeirra. I
krínólíni komust konur ekki út
um venjulegar dyr með góðu
móti, heldur þurftu að halda sig
innandyra eða njóta aðstoðar
góðra manna við að yfirgefa
hýbýli sín. Krínólínin urðu
óhemju stór og hinn nýi stál-
iðnaður naut góðs af. Konur urðu
ákaflega fyrirferðarmiklar og
danssalir þessa tíma litu út eins
og tjaldstæði. Ermarnar urðu líka
geysivíðar og konur hlóðu á sig
skartgripum. Þær gengu og sátu
6