Vera - 01.11.1990, Blaðsíða 19

menningu sinni af því að þeir
mega ekki rækta hana. Heide
varpaði fram þeirri hugmynd að
írsku munkarnir, sem sagt er frá,
hafi verið hluti af stærra sam-
félagi því að þeir hafa varla getað
gert allt einir. Víkingarnir hafi
lagt undir sig þá íbúa sem fyrir
voru og skrifað síðar Landnámu
til að sanna að þeir hafi verið
fyrstir, hér hafi engin menning
verið fyrr en þeir komu með hana
með sér. Slík hegðun þekkist víða
meðal „landnema". Heide telur
að íslenskir fornleifafræðingar
hafi ekki grafið nógu djúpt, þeir
hætti alltaf þegar þeir hafi fundið
það sem þeir leiti að - þ.e. það
sem passar við hina opinberu
skoðun. Þegar henni var sagt frá
rannsóknum Margrétar Auðar-
Hermannsdóttur í Herjólfsdal
sagði hún þær styðja mál sitt og
að viðbrögð fræðimanna við
rannsóknum Margrétar séu
dæmigerðar fyrir patríarkið sem
reynir að þagga niður í því sem
hentar því ekki.
1 laugardagskaffi hjá Kvenna-
listakonum (þann 8. september)
var Heide spurð í þaula um
kenningar sínar um mæðrasam-
félög og hrun þeirra. Heide hefur
einbeitt sér að mæðrasamfélög-
um og segir að hrunið sé efni í
aðra og víðtækari rannsókn en
hún leggur áherslu á að það hafi
tekið árþúsundir. Mæðrasam-
félög verður að rannsaka þver-
Heide telur aö hér á
landi hafi sennilega
verið blómleg
menning áöur en
Víkingarnir komu.
Hagía er því tilraun til
að lifa annars konar
lífi á eigin forsendum.
faglega, því að samfélög eru
„heil" og það er ekki hægt að
búta þau niður í smáar einingar.
Heide telur að þau hafi verið
tilkomin vegna hins sérstaka
hlutverks kvenna í landbúnaðar-
samfélögum, þar sem þær bjuggu
yfir og þróuðu tæknina og höfðu
auk þess sérstakt hlutverk sem
lífgjafar. Menn trúðu á endurfæð-
ingu (hver einstaklingur fæddist
aftur inn í sömu fjölskyldu) og
konur gegndu lykilhlutverki í því
sambandi. Mæðrasamfélög voru
einsleit, þar var enginn valda-
pýramíti og menn lifðu í fá-
mennum lýðræðissamfélögum
þar sem allir voru skyldir öllum.
Þegar íbúarnir voru orðnir fleiri
en 3000 skipti samfélagið sér upp.
Akveðnar reglur giltu um sam-
skipti fólks og samfélagið var í
jafnvægi. íbúar lifðu í sátt við
umhverfi sitt því þeir litu á jörð-
ina sem móður og vildu ekki arð-
ræna hana. Allur lífskraftur var
kvenkyns, jörðin, himininn,
stjörnur, sól og máni voru sérstök
andlit gyðjanna. Valdabarátta,
græðgi og stríð voru óþekkt fyrir-
þæri, þó svo að önnur vandamál
hafi verið til staðar. í kjölfar ísald-
ar og landflutninganna miklu fór
allt að breytast. Nú urðu menn að
berjast til að eignast land og halda
því og smátt og smátt þróaðist
það karlveldissamfélag sem við
nú þekkjum. Heide segir að
Völuspá sé góð heimild og gæti
verið lýsing á því hvernig það
gerðist. Heide telur fráleitt að
mæðrasamfélag komist á að nýju
en við ættum hinsvegar að til-
einka okkur það besta úr því.
Eins og minnst var á hér áður
stofnaði Heide kvennarann-
sóknamiðstöðina Hagía. Nokkrar
fræðikonur búa saman á bónda-
býli og sinna rannsóknum og
búinu. Þær líta á þetta sem tilraun
til að búa saman og vinna án
karlveldisáhrifa. Heide leggur
áherslu á, að það að búa við karl-
veldi hafi mótað bæði innra og
ytra líf okkar, við verðum að
þekkja hvort tveggja til að geta
þarist við það. Hagía er því til-
raun til að lifa annars konar lífi á
eigin forsendum. Heide álítur
erfitt fyrir femínista að vinna við
háskóla nema að tileinka sér
skoöanir feðraveldisins. Hagía er
rekin fyrir félagsgjöld en fær
hvorki styrk frá ríki né háskólum.
RV
BYGGÐIR í NORÐRI
í sumar var haldin ráðstefna
kvenna á Norðurkollu (Nord-
kalotten), nyrsta hluta Norð-
urlandanna. Um það bil 700
konur frá Noregi, Svíþjóð og
Finnlandi tóku þátt í ráð-
stefnunni, en engin frá Is-
landi, sem þó er stundum
talið tilheyra Norðurkollu.
Ráðstefnan var haldin í Hun-
angsvogi í Noregi. Nyrstu
héruð nágrannalanda okkar
eiga við ýmis vandamál að
stríða sem ekki eru alveg
óþekkt hjá okkur. Fábreytt at-
vinnulíf fælir burt unga fólk-
ið. Það fer suður í leit að tæki-
færum. Konurnar flýja fyrst,
þar sem þær fá hvorki vinnu
né geta sinnt sínum menn-
ingarlegu áhugamálum í
fásinninu. Karlarnir hafa oft
mikinn áhuga á veiði-
mennsku og útivist og una
því hag sínum betur.
Tilgangur ráðstefnunnar
var að safna saman konum
sem búa á þessum norðlægu
slóðum og eiga kannski meira
sameiginlegt með konum á
svipuðum breiddargráðum í
nágrannalöndunum, en með
konum sunnar í þeirra eigin
landi. Stjórnvöld hafa nú
komið komið auga á vanda-
mál þessara kvenna í norðr-
inu og gera ýmislegt þeim til
hjálpar. I héraðinu Finnmörk í
Noregi hefur t.d. verið stofn-
að sérstakt kvennaráð innan
sveitarfélagsins til að láta
reynsluheim kvenna sjást
þegar teknar eru ákvarðanir
um framtíðina.
Anna-Margrete Flam frá
Svalbarða, nyrstu byggð Nor-
egs, sagðist svo í ræðu sem
hún hélt við opnun ráðstefn-
unnar:
- Við hér á Svalbarða lif-
um á einu ríkasta svæði
veraldar. Hafið er fullt af
verðmætum. En nú erum við
að eyðileggja þessi verðmæti.
Hafið tæmist og fólkið sem
alla tíð hefur lifað á fiski
missir hús sín og heimili. Þess
vegna hefur þessi ráðstefna
Norðurkollukvenna mikla
þýðingu. Við verðum að fara
spart með það sem við eigum
og miðla því til arftaka okkar
á meðan tími gefst til!
Islenskar konur hefðu
greinilega átt erindi í þetta
norræna kvennasamstarf á
breiddina. í næstu VERU
verður sagt frá norrænni ráð-
stefnu, sem fjallaði um konur
og byggðaþróun og haldin
var á Hótel Örk í október.
19