Vera - 01.11.1990, Qupperneq 18

APFIIP
MÆÐRANNA
Allur lífskraftur var
kvenkyns, jöröin,
himininn, stjörnur, sól
og máni voru sérstök
andlit gyðjanna.
„I anda kvennaáratugs kirkjunn-
ar efnir Skálholtsskóli til ráð-
stefnu um konur og trú. Ráð-
stefnunni er ætlað að gefa konum
tækifæri til að innlifast arfi
mæðranna í sögu og samtíð. í
fyrirlestrum, samræðum, athöfn-
um, textalestri og helgiathöfnum
verður veruleikatúlkun kvenna
kynnt. Vonast er til að þættir
kvennamenningar, sem fjallað
verður um, verði þátttakendum
uppspretta kvenlegrar trúarvit-
undar og tjáningar. Ráðstefnunni
er ætlað að þjóna þeim konum,
sem áhuga hafa á opinni og
agaðri umræðu um kvenna-
menningu." Konur á öllum aldri
og víða að sóttu ráðstefnuna
„Arfur mæðranna" dagana 3.-8.
september s.l. Yngsti þátttakand-
inn var tveggja mánaða en ein sú
elsta hélt upp á 81 árs afmæli sitt
eitt kvöldið. Þarna voru kvenna-
guðfræðingar, sagnfræðingar,
listakonur, kennarar og „venju-
legar" konur alls staðar að af
landinu sem hlustuðu af andakt.
Hvort ráðstefnan varð upp-
spretta kvenlegrar trúarvitundar
þorir Vera ekkert að fullyrða um,
en eftir að hafa setið einn dag og
hlýtt á áhugaverða fyrirlestra og
fróðlegar umræður um Völuspá
og fleira fannst Veru leitt að hafa
ekki getað verið allan tímann.
Skálholtsskóli hentar vel fyrir
ráðstefnuhöld, húsið er fallegt,
maturinn góður og andinn var
sérlega góður, en það hefur
kannski verið efninu og ráð-
stefnugestum að þakka!
Fyrirlesarar voru: Asdís Egils-
dóttir, sem vinnur á Arnastofnun
og kennir miðaldabókmenntir
við Háskóla Islands, Séra Auður
Eir Vilhjálmsdóttir og Heide
Göttner-Abendroth, heimspek-
ingur, sem stofnaði og stjórnar
kvennarannsóknamiðstöðinni
Hagía í Þýskalandi. Heide hefur
skrifað fjölda greina og fjórar
bækur og vinnur nú að miklu
verki um sögu mæðrasamfélaga -
kvennamenningar. Heide er illa
við að nota hugtakið „mæðra-
veldi" og kýs að tala um mæðra-
samfélag.
Fyrsta daginn fjallaði Heide um
mæðraarf og rannsóknaraðferðir
og þá vitneskju sem við höfum
um mæðrasamfélög og kvenna-
menningu. Annan daginn fór
hún í „kvennavitund - mæðra-
veldi" og fór þá í táknkerfi,
heimsskipan, gyðjur og hetjur,
kvenpresta og hið heilaga kon-
ungdæmi, siðfléttu mæðraveldis
o.fl. Á þriðja degi var farið í
íslenskan arf mæðranna. Ásdís
las fyrir ráðstefnugesti Völuspá
og Heide rakti keltneskan
kvennaarf í Eddukvæðum og
siðum. Heide fjallaði um fornt
mæðrabaksvið í menningu
Norður Evrópu og um kvenna-
menningu og skáldskap í forn-
Heide telur að
íslenskir fornleifa-
frœðingar hafi ekki
grafió nógu djúpt,
þeir hœtti alltaf
þegar þeir hafi
fundiö þaö sem þeir
leiti aö-þ.e. þaö
sem passar viö hina
opinberu skoðun.
Myndir: Ragnhildur Vigfúsdóttir
íslenskum bókmenntum. Ásdís
fór einnig í forníslenskar bók-
menntir. Fjórða daginn fjallaði
Ásdís um kvennamenningu og
miðaldabókmenntir, konur í lífi
Þorláks helga - Þorlákur helgi í
lífi kvenna. Síðasta daginn talaði
sr. Auður Eir Vilhjálmsdóttir um
kvennaguðfræði, endurskoðun á
karlaarfi átrúnaðar, trúarlega ný-
túlkun kvenna í samtíðinni, stefn-
ur og strauma.
Kenningar Heide um Völuspá
eru nánast þær sömu og Helgu
Kress sem hún fjallar um í Veru-
viðtali í desember 1986. Helga sér
í Völuspá lýsingu á útrýmingu og
endalokum fornrar kvennamenn-
ingar: „Völuspá fjallar um það
hvernig karlveldið náði undir-
tökunum. Það er kona sem talar,
völvan, ýmist í 1. persónu sem
gerandi eða 3. persónu sem
þolandi. Kvæðið byrjar á því að
hún kemur upp, situr hátt eins og
seiðkvenna var siður. Átökin í
kvæðinu fara síðan fram á milli
hennar og Oðins sem hefur náð
valdi á henni með því að horfa í
augun á henni. Hann spyr hana í
þaula og aflar sér allrar þeirrar
þekkingar frá henni sem honum
sýnist. Að því loknu sekkur hún,
hverfur undir yfirborð jarðar.
Hrapar af seiðhjalli niður í ystu
þögn og myrkur." Heide telur
elsta hluta Völuspár hafa rætur í
keltneskri/ for-keltneskri menn-
ingu sem ber mörg einkenni
mæðrasamfélags. Sögur um risa,
dverga og huldufólk koma þaðan
og enduróma í mörgum ævin-
týrum og þjóðsögum fram á
okkar tíma.
Heide leggur áherslu á að mann-
kynssagan sé mun lengri en sú
saga sem skólabækurnar greina
frá. Hún telur að hér á landi hafi
sennilega verið blómleg menning
áður en Víkingarnir komu. Sú
kenning að Víkingar hafi komið
með alla þessa írsku þræla geti
varla staðist, því að þrælar eru
slitnir upp með rótum og glati oft