Vera - 01.11.1990, Qupperneq 36

0 R LISTALÍFINU
Out of Focus - Writings
on Women and the
Media (í móöu,
- greinar um konur
og fjölmiðla).
Ritstjórar: Kath Davies,
Julienne Dickey,
Teresa Stratford.
The Women’s Press Ltd.
1987.
„Forsætisráðherrann tekur
starfið fram yfir eiginmann-
inn" stóð í fyrirsögn um
norska forsætisráðherrann
Gro Harlem Brundtland. „A
sporbaug um jörðu án
varalits" birtist á forsíðu þegar
Sally Ride fór fyrst vestrænna
kvenna út í geiminn. I Veru
3/1990 var athygli okkar vakin
á fljóðafæð í fjölmiðlum en
þessar völdu tilvitnanir úr
„Out of focus" (í móðu), sem
er greinasafn eftir konur um
konur og fjölmiðla, leggja
áherslu á að það er ekki nóg að
minnast á konur.
I raun er sífellt verið að
sýna kvenímyndina í fjölmiðl-
um, t.d. í auglýsingum, málið
snýst um hvernig konur eru
kynntar og hvernig ekki.
Greinarnar fjalla um ímynd
kvenna í nánast öllum gerðum
fjölmiðla: Dagblöðum, tísku-
blöðum, myndabókum, ástar-
sögum, klámiðnaðinum, kvik-
myndum og útvarpi, svo að
nokkur dæmi séu nefnd. Bókin
skiptist í kafla eftir efni: Aldur,
kynþáttur, stétt, líkamleg fötl-
un, kynferði, ofbeldi, ást,
atvinna o.s.frv. I hverjum kafla
eru ræddar hinar fjölmörgu
aðferðir, lúmskar eða freklega
opinskáar, sem fjölmiðlar beita
til að afskræma og móta raun-
veruleikann. Heilir kaflar fjalla
um það hvernig ákveðnir
hópar kvenna, t.d. lesbíur og
fatlaðar konur, eru nær úti-
lokaðir úr fjölmiðlum, nema
sem ýktar „steríótýpur". Þær
konur sem fjölmiðlar fjalla um
eru hvítar, ungar, frekar kyn-
þokkafullar, frískar og þjón-
ustuliprar.
„í móðu . . ." fjallar um
breska fjölmiðla (marga þeirra
er hægt að nálgast hér, s.s.
tímarit, blöð, útvarp BBC fyrir
þær sem hafa stuttbylgju) en
hægt er að nota bókina sem
leiðarvísi til að meta og ráða í
efni heimafjölmiðlanna.
I formála bókarinnar gefa
ritstjórar yfirlit yfir breska
fjölmiðla og skýra hvernig það
að viðhalda núverandi kapí-
talísku/feðraveldisskipulagi
er í þágu þeirra sem ráða
fjölmiðlum (sem eru aðallega
ríkir hvítir karlar). Auglýs-
ingamiðlunum hættir sérstak-
lega til slíks þar sem auglýs-
endur styðja sjaldnast fjöl-
miðla sem eru andvígir ríkj-
andi skipulagi. í sérlega at-
hyglisverðum kafla um konur
og fæðuframleiðslu í þriðja
heiminum, er fjallað um
hvernig vestrænar hugmyndir
um þróun og hlutverk kvenna
koma gjörsamlega í veg fyrir
að fjárhagsaðstoð við Afríku
komi að nokkru gagni. Fjöl-
miðlar sýndu okkur grind-
horaðar konur með hungruð
börn í fanginu, hjálparvana
fórnarlömb hamfara í „við-
eigandi" kvenhlutverkum, en
þess er sjaldan getið að konur
framleiða 60-90% af allri
undirstöðufæðu í Afríku.
Þvert á móti litu hjálparstofn-
anir fram hjá þessari staðreynd
en styrktu þess í stað víðtækar,
fjárfrekar áætlanir (undir
karlastjórn) sem beindust að
því að flytja út afurðir fyrir
gjaldeyri. Aætlanir fóru út um
þúfur, og ríki Afríku borga nú
skuldir sínar með síauknum
útflutningi (þ.e. á dýrmætri
fæðu).
í kaflanum um „Konur í
sviðsljósinu" er rætt um
hvernig fjölmiðlar fjalla um
þekktar konur eins og t.d.
Madonnu sem er sýnd sem
sköpunarverk kærasta sinna
og framleiðenda fremur en að
hún hafi komist áfram vegna
eigin hæfileika og dugnaðar.
Díana prinsessa er sýnd sem
lifandi sápu-óperu persóna og
konurnar í Greenham Com-
mon eru kerfisbundið lítil-
lækkaðar og rægðar af press-
unni.
I kaflanum um ofbeldi
gegn konum lesum við um
það hvernig litlum stelpum er
kennt framtaksleysi frá unga
aldri, allt frá því að þær fara að
horfa á teiknimyndir, og
hvernig litskrúðugar frásagnir
af kynferðisglæpum viðhalda
mörgum hættulegum goð-
sögnum.
Kaflinn „Falar konur" er
byggður á bók John Berger:
„Ways of Seeing" (Sjónarmið -
viðhorf). Þar er sýnt hvernig
hin „rétta" kvenímynd (sem er
aðeins til þess fallin að raun-
verulegum konum finnist þær
vera ófullkomnar) er matreidd
fyrir tískublöð, auglýsingar og
klámiðnaðinn sem sýna konur
sem eitthvað til að skoða og
njóta.
í síðasta kafla bókarinnar
eru settar fram tillögur um
tilhögun baráttunnar gegn
kynjamisrétti (sexisma) í fjöl-
miðlum. Höfundar vara við
því að samfylkja með „hinum
siðavanda meirihluta" (moral
majority) sem aðeins hugsar
um það sem lýtur að „sið-
prýði" en veltir ekki fyrir sér
hugtökum kynjamismununar
og leysir vandann stutt og
laggott með ritskoðun og
bönnum. (Greinin um klám
virðist hafa verið skrifuð áður
en deilurnar um bönn hófust.)
Loks eru talin upp ýmis sam-
tök sem hægt er að hafa
samband við, t.d. samtök fjöl-
miðlafólks, ráðgjafahópa,
kvenfrelsishópa og fjögurra
blaðsíðna bókalisti um fjöl-
miðla. Mennt er máttur eða
eins og bókin ræður okkur:
Þekktu óvin þinn.
VER/

Laura Valentino
RV þýddi
FLÓAMARKAÐUR
Sambands dýraverndunarfélaga Islands aS Hafnarstræti
17, kjallara, er opinn mánudaga, þriðjudaga og
miðvikudaga frá 2-6 e.h.
Fjölbreyttur varningur á boSstólum.
Gjöfum veitt móttaka á sama stað og tíma.
Vib þiggjum hina fjölbreyttustu muni.
Sækjum ef óskað er.
YKKAR STUÐNINGUR - OKKAR HJÁLP.
Nánari upplýsingar í símum: 22916 hjá Sigrúnu,
674940 hjá Kristrúnu, 673265 hjá Jórunni, 612829 hjá Eddu.
36