Vera - 01.12.1992, Qupperneq 12

,
„MEÐ ÞRAUT
SKALT ÞÚ BÖRN FÆÐA"
Frá örófi alda hafa konur viljað
lina þjáningarnar sem Guð lagði
á Evu í refsingarskyni þegar hún
gaf Adam ávöxtinn af Skilnings-
trénu og óhlýðnaðist þar með
hinum almáttuga. Samkvæmt
fornum heimildum ólu konur
börn sín standandi, krjúpandi,
sitjandi á hækjum sér eða í
sérstökum fæðingarstól. Konur
bjuggu yfir þekkingu til að deyfa
sársauka og kunnu ótal ráð til að
auðvelda meðgöngu og fæðingu.
Þegar læknavísindunum óx
fiskur um hrygg fóru þau að
seilast æ meir inn á þetta yfirráða-
svæði kvenna. Fýrsta konan sem
fæddi barn sitt liggjandi á bakinu
var maddama de Montespan, ást-
kona Lúðvíks 14. Hann vildi fylgj-
ast með fæðingunni (hímandi bak
við hengi) og var þessi stelling
þægilegust fyrir hann. Um miðja
17. öld fundu tveir franskir bræð-
ur upp fæðingartangirnar, en það
er auðveldast að nota þær þegar
konan liggur útaf. Viktoría drottn-
ing er talin fyrsta konan í
Englandi sem notaði klóróform
þegar hún var að fæða. Svæfingar
ýttu enn frekar undir hinn nýja
sið að konur fæddu liggjandi á
bakinu eða hliðinni.
„í litla barninu
liggur framtíð heimsins.
Móðirin verður að halda því
þétt upo að sér
svo að pað skilii
að heimurinn er þess.
Faðirinn verður að leiða það
upp á hæsta fjallið
svo að það megi sjó
hvernig heimurinn lítur út."
Orðatiltœki frá Maja-indjánum.
Þessar nýju fæðingarstellingar
urðu bráðlega allsráðandi. Þær
hentuðu best þeim sem aðstoð-
uðu við fæðinguna, en konan sjálf
lá á bakinu og gat sig varla hrært.
Þannig varð konan gerð að
óvirkum þátttakanda í fæðingu
barns síns.
Eftir að sjúkrastofnunum íjölgaði
hér á landi, héldu tækni og sí-
aukin lyíjagjöf innreið sína og æ
meiri áhersla var lögð á að konur
fæddu börn sín á sjúkrahúsum í
stað heimahúsa. Heimafæðingum
fór sífækkandi „af öryggisástæð-
um“ og flestar ljósmæður vinna
nú á fæðingarstofnunum eða við
mæðraeftirlit. Starf ljósmóður-
innar breyttist. „Ljósan“ sem tók
á móti barninu heima, heimsótti
sængurkonuna nokkuð þétt
fyrstu dagana, vigtaði ungann og
gerði allt annað sem til þurfti
(hellti jafnvel upp á kaffi og rak
krakkaskarann út), fór að vinna
mun einhæfari vaktavinnu og
bast móður og barni öðrum
böndum.
Þessi persónulega og einstæða
lífsreynsla fer nú fram á færi-
bandi fæðingardeildanna í stað
svefnherbergisins heima.
12