Ritmennt - 01.01.2001, Blaðsíða 35

RITMENNT
SIGMUNDUR MATTHÍASSON LONG, 1841-1924
gangur yfir Hjálmárdalsheiði að prestssetr-
inu Dvergasteini við Seyðisfjörð. Mikill
samgangur var þá og hafði lengi verið milli
þessara byggðarlaga, meðal annars vegna
fjallskila. Einhvern veginn atvikaðist svo að
kynni tókust með þeim Matthíasi vinnu-
manni á prestssetri Seyðfirðinga og Jófríði
vinnukonu í Stakkahlíð og þau svo náin að
haustið 1841, hinn 7. september, fæddi hún
piltbarn sem hlaut í sldrninni nafnið Sig-
mundur. Faðir barnsins er skráður Matthías
Longsson, vinnumaður á Dvergasteini.
Presturinn ritaði eftirfarandi athugasemd í
kirlcjubók sína: „Þetta er hennar 2að en
hans hið 4ða frillulífisbrot." Þetta ár fékk
Jófríður þá einkunn við húsvitjun hjá presti
sínum á Klyppsstað að hún lesi „tæplega",
sé „trú og holl" og „allvel heima í lærdóm-
inum," en Dvergasteinsprestur segir um
vinnumann sinn, Mattliías, að hann sé
„sæmil(ega) að sér" og „geðgóður."
Fæðing Sigmundar breytti litlu um hagi
þeirra Mattliíasar og Jófríðar, nema nú liafði
hún drenginn á framfæri sínu. Þau höfðu
fullan hug á því að eigast og fara að búa. Þó
var það eklci fyrr en vorið 1848 að þau voru
saman í vist á Nefbjarnarstöðum í Hróars-
tungu, og þá um veturinn, 29. desember,
voru þau gefin saman í hjónaband í Kirlcju-
bæjarkirkju. Vorið 1850 hófu þau búslcap á
hálflendu Eldcjufells í Fellum. Trúlega hefur
þetta verið holcur af vanefnum, enda stóð
það elclci lengur en árið. Þá tók við vinnu-
mennslca aftur og húsmennslca 1853-55 er
þeim var vísað á fæðingarsveit Matthíasar,
Reyðarfjarðarhrepp. Þá hafði það gerst þegar
eftir hjónaband þeirra að þau tólcu að hlaða
niður ómegð. Alls fæddust þeim átta börn á
árunum 1849-58, tvö hin yngstu á Reyðar-
firði. Aulc þess liafði Matthíasi orðið það á
að bæta við hórbarni árið 1855, og lrafði
hann þá átt samtals þrettán börn með fimm
lconum.
Það átti elclti fyrir Jófríði að liggja að þurfa
að lifa lengi sem sveitarlimur. Hún andaðist
í Eslcifirði í Eslcifjarðardal haustið 1859. Þá
var yngsti sonurinn á öðru ári. Þau urðu
hins vegar örlög Matthíasar að vellcjast enn
um mörg ár á hrakningi milli bæja og
sveita. Hann lcvaddi lolcs veröldina vorið
1882 á Víðastöðum í Hjaltastaðaþinghá, þá
talinn „70 ára ltarl" en hefur verið 69 ára að
réttu lagi.
Saga þeirra Matthíasar og Jófríðar er
raunasaga en lílclega elclci einsdæmi í því
samfélagi sem hafði eltlti rílculegri lcosti að
bjóða umlcomulitlum fátælclingum en þá er
þeim hjónum féllu í skaut. Auðsætt er að
Mattliías hefur slcort mjög staðfestu og elclci
getað fellt sig nægilega vel við liversdagsleg
bústörf og þess vegna hrölclclast í sífellu úr
einni vistinni í aðra. Tilraun hans til bú-
skapar fór út um þúfur vegna skorts á bú-
stofni og annarrar fátælctar. Lolts verður
elcki fram hjá því gengið að ofursterlc til-
hneiging lians til lcvenna hefur iðulega stað-
ið honum fyrir þrifum og breytt áformum
hans. Eflaust hefur hann verið myndarmað-
ur í sjón og átt auðvelt með að lieilla ltonur.
En athyglisvert er að bæði fá þau Jófríður og
hann fremur vingjarnlega dóma presta við
húsvitjanir.
Bernska og æska Sigmundar
Ævi Sigmundar litla liófst á hrakningum á
fyrsta ári, enda þannig til stofnað að tæpast
var við öðru að búast. Eftir ársvist í Staldca-
31