Ritmennt - 01.01.2001, Blaðsíða 36

GUNNAR SVEINSSON
RITMENNT
hlíð í Loðmundarfirði fór Jófríður með son-
inn í aðra ársvist á Sævarenda í sömu sveit.
Vorið 1843 fór hún aftur upp í Eiðaþinghá og
var þar tvö ár í Hleinargarði, fór því næst að
Gilsárteigi í sömu sveit 1845 og var þar ár-
langt. Þaðan var haldið að Hreiðarsstöðum í
Fellum til tveggja ára vistar, 1846-48. Þá
tók við vinnumennska þeirra Matthíasar og
Jófríðar á Nefbjarnarstöðum, gifting þeirra
undir árslok 1848 og búskapur á Ekkjufelli í
Fellum 1850-51 sem áður er getið. Þegar bú
þeirra leystist upp vorið 1851 og þau fóru í
vinnumennsku var Sigmundur litli á tíunda
ári. Hann hafði fylgt móður sinni frá fæð-
ingu og foreldrum sínum báðum 1848-51,
en nú var komið að skilnaðarstundinni.
Vorið 1851 fór Sigmundur sem „tökupilt-
ur" að Mýnesi í Eiðaþinghá og 1852 sem
„léttapiltur" að Hnefilsdal á Jökuldal. Það-
an fór hann „smali" eða „léttadrengur" að
Breiðavaði í Eiðaþinghá 1855. Hann var
fermdur í Eiðakirkju vorið 1856 og fékk þá
umsögnina: „kann og skilur prýðilega."
Sagt er að hann hafi þá átt eina sauðldnd
sem hann seldi fyrir fjóra ríkisdali til þess
að geta greitt prestinum, séra Jakohi Bene-
dildssyni, fyrir fermingarfræðsluna. Það
fylgir og sögunni að séra Jakob hafi haft orð
á því að Sigmundur væri gáfaðasti ungling-
ur sem hann hefði fermt og hvatt til þess að
hann yrði styrktur til skólanáms en af því
varð ekki.13
Sigmundur hefur verið mjög bráðþroska
að vexti og líkamsburðum því að þegar eftir
ferminguna, á fimmtánda ári, fór hann í
tveggja ára vist að Þrándarstöðum í Eiða-
þinghá og var þá og næstu sextán árin skráð-
ur vinnumaður í sóknarmannatölum prest-
anna. Þaðan lá leið hans að Mýnesi í sömu
sveit eitt ár, 1858-59, og síðan var hann aft-
ur í vist á Þrándarstöðum 1859-60.
Vinnumaóur á lausum kili og bók-
sali
Vorið 1860 lauk í bili vinnumannsferli Sig-
mundar í Eiðaþinghá. Hann var þá á nítj-
ánda ári og hafði hrökklast þrettán sinnum
frá einum bæ til annars í fimm sveitum. Nú
lagði hann leið sína á ný í fæðingarsveit
sína, Loðmundarfjörð, og réðst í vist að
Úlfsstöðum til Jóns bónda Einarssonar og
konu hans sem var systkinabarn við nýja
vinnumanninn.14 Þarna gerðist það vorið
1861 að Sigmundur hóf að rita dagbók 12.
apríl og hélt því óslitið áfram í rösk 63 ár
eða til 7. nóvember 1924. Alls eru þetta um
það bil 4500 blaðsíður í fremur smáu átta-
blaðabroti (8vo). Dagbókin er gagnmerk
heimild um manninn Sigmund Mattlrías-
son Long og þá atburði sem gerðust í um-
hverfi hans. Alltaf er byrjað á veðurlýsingu,
síðan lýst daglegum störfum, gestakomum
og ferðalögum heimamanna og annarra og
sagðar fréttir af veisluhöldum, slysförum,
dauðsföllum og öðrum tíðindum sem helst
þóttu í frásögur færandi. Einnig segir Sig-
mundur frá einkastörfum sínum við sölu
bóka og blaða. Loks skýrir hann frá ástamál-
um sínum sem voru ærið fjölskrúðug lengi
framan af ævi hans og skammstafar þá oft
þannig að rita aðeins fyrsta staf í orði. Aðal-
lega er það tvisvar ár hvert, það er að segja á
13 Sjá Heimskringlu, 28. janúar 1925, bls. 5; endur-
prentað í Óðni 25 (1929), bls. 44.
14 1 húsvitjunarbók Klyppsstaðar 1860 er hann skráð-
ur „léttadrengur".
32