Ritmennt - 01.01.2001, Side 123

RITMENNT
UPPLÝSINGIN
í formála fyrsta árgangs Tímarits Hins ís-
lenzka bókmenntafélags, sem lcom út 1880,
lcemur glöggt fram, að forystumenn Bólc-
menntafélagsins og aðrir aðstandendur
tímaritsins töldu sig vera að taka upp þráð-
inn frá starfi upplýsingarmanna. Enginn
upplýsingarmaður er að vísu nafngreindur í
formálanum, en skírslcotun til Rita Lær-
dómslistafélagsins, Lærdómslistafélagsrit-
anna eða Félagsritanna gömlu, sem svo voru
nefnd, auk annars, tekur af öll tvímæli í
þessu efni.
í upphafi formálans er talað um mikil-
vægt framlag menntamanna til alþýðu-
fræðslu, og er þar vafalaust um að ræða
óbeina tilvísun til upplýsingarmanna. Þar
segir svo: „Það væri eigi réttlátt að segja, að
mentamenn lands vors, fyr og síðar, alla-
jafna hafi sofið, og eigi starfað, að því er þeir
gátu, og svo sem tímar og atvilc leyfðu, að
því þýðingarmikla verki, að menta alþýðu
vora." Síðan er talað um, að lýðfræðsla rniði
að því, að almenningur geti tekið framför-
um í menntun. Vísað er til nokkurra skör-
unga þjóðarinnar, sem svo eru nefndir, er
unnið hafi að menntamálum.13
Það var Grímur Thomsen, sem átti hug-
myndina að því, að Reykjavíkurdeild Bók-
menntafélagsins gæfi út tímarit. Nefnd var
skipuð til að gera tillögur um útgáfu ritsins.
í tillögunum segir, að tímarit Bókmenntafé-
lagsins „skyldi, að því er stefnu þess snert-
ir, vera líkt ritum hins íslenzka lærdóms-
listafélags, vera vísindalegt og fræðandi fyr-
ir alþýðu". Síðan eru taldir upp helztu efn-
isflolckar, sem gera á slcil í ritinu.14 Sam-
svörunin við efnisflolcka, sem mest rúm
skipuðu í Lærdómslistafélagsritunum, er
auðsæ.
Óðinn 12 (1916), bls. 17.
Þorvaldur Thoroddsen (1855-1921).
Magnús Stephensen hefur löngum verið
umdeildur. Margir þekktir menn af næstu
kynslóðum, sem skrifuðu um hann, töldu,
að hann hefði viljað þjóð sinni vel og að
fræðslustarf hans hafi verið merkilegt, þótt
viðleitni hans hefði elcki að öllu leyti skilað
þeim árangri, sem hann hafði vænzt. At-
hyglisvert er, að margir þekktir höfundar á
öld í samhengi við slíka útgáfu síðan á upplýsingar-
öld í Ingi Sigurðsson: Arfleifð upplýsingarinnar og
útgáfa fræðslurita á íslenzku, bls. 135-51.
13 Formáli, bls. 1.
14 Sama grein, bls. 4.
119