Ljósmæðrablaðið - 01.01.1986, Síða 17

LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
13
PRE-ECLAMPSIA
Ritgerð þessi er unnin í Ljósmæðraskóla íslands
veturinn 1984, af Kristínu Rut Haraldsdóttur og
Margréti Sæmundsdóttur Ijósmæðrum/hjúkrunarfræðingum
Inngangur
í þessari ritgerð munum við fjalla um Pre-eclampsi, sjúkdóm
sem hefur merkt sér spor gegnum tíðina og enn þann dag í dag er
verið að berjast við sömu spurningar og forverar okkar á öldum
áður.
Athygli manna beindist fyrst að krömpum sem voru svæsnustu
einkennin. Þeir voru settir í flokk með flogaveiki og talið merki
um að djöflar og/eða illir andar hefðu tekið sér bóltestu í konunni.
Það var ekki fyrr en á seinni hluta nítjándu aldar að mönnum
varð ljóst að flogaveiki og eclampsi voru ekki af sama toga spunn-
ið. Ýmsar tilgátur voru á lofti t. d. árið 1668 lýsir Frakkinn
Maurician eclampsi á þann veg að krampar kæmu vegna þess að
rotnandi gufur stigju upp í heila konunnar frá dánu fóstri eða að
of mikið af of heitu blóði væri í leginu. Árið 1700 kom Svíi með
þá tilgátu að orsök eclampsi væru mjög slæmir hríðarverkir sem
stigju upp til höfuðs konunnar. Það er svo árið 1820 að Irönsk
ljósmóðir, Marie Louise, setur á prent einkenni pre-eclampsi.
Hún hafði þá gert sér grein fyrir því samhengi sem þarna var á bak
við. James Simpson, skoskur fæðingalæknir, ritaði um þetta upp
úr 1800 og var þá almennt farið að gera sér grein fyrir því að bjúg-
ur, eggjahvíta í þvagi og krampar væru tengt hvert öðru.
Ýmsar nafngiftir hefur þessi sjúkdómur fengið t. d. toxemia,
þvi talið var að eitthvað eiturefni væri valdur að þessu og þaðan
eru komin hin íslensku nöfn þ. e. meðgöngueitrun, tæðingareitr-
un. En ekkert „eiturefni” hefur fundist enn. Lykillinn að leyndar-
máli þessa sjúkdóms er ófundinn og ekki sést fyrir endann á því
enn sem komið er. Hitt er annað að ýmsar hugmyndir eru á lofti
og munum við reyna að gera nokkrum þeirra skil í eftirfarandi
skrifum okkar.