Ljósmæðrablaðið - 15.05.2004, Blaðsíða 13

hefur orðið vakning meðal íslenskra og
etiendra ljósmæðra um að styðja konur i
Pví að nota þá stellingu sem þær sjálfar
jósa í stað þess að beina öllum konum í
æó'ngu í sömu stellingu. Konur hafa
aL|k þess sjálfar í vaxandi mæli sýnt
stellingum á öðru stigi fæðingar áhuga
°g krafist þess að fá að nota ýmsar
stellingar í fæðingu (Gupta, Brayshaw,
tlford, 1989; Renffew og félagar,
^98). Hins vegar hefur vantað ítarlegar
npplýsingar um hvaða áhrif stellingar
afa í raun. Engin íslensk rannsókn
efur verið gerð um tengsl stellingar og
ntkoinu spangar í fæðingu.
Ljósmæður hafa í gegnum tíðina
notað ýmiss konar meðferð á öðru stigi
æöingar til að létta konunni fæðinguna
°g til að vemda spöngina. Þar má nefna
meðferð eins og að halda við spöngina,
styra hraða fæðingar kolls (i kollhríð),
sPangarnudd, bakstra á spöng og olíu á
sPóngina o.fl. Skoðanaskipti hafa verið
tneðal fagfólks hvernig handbragð sá
s u'i nota sem tekur á móti barni bæði
tynr 0g í kollhríð. Kennslubækur endur-
sPegla þennan skoðanamun nokkuð eins
°g fram kemur í kennslubókum eftir-
.. 'nna höfunda Cunningham og félaga
^)’ Llewellyn-Jones (1994), Silver-
0993) og Gaskin (1980). Nokkrar
Cllíiar fannsóknir eru til um þetta efni.
ln stærsta rannsókn sem kannað hefur
andbragð ljósmæðra í fæðingu er rann-
o n McCandlish og félaga (1998).
(etJn verkefni var kallað „the Hoop
v'a °g tók til 5500 fæðinga. Konum
ar skipt í tvo hópa; annars vegar hóp
v^r Sem haldið var við spöngina og hins
^egar hópi þar sem spöngin var ekkert
rnert 1 feðingu. Niðurstöður þessarar
annsóknar vom að ekki var marktækur
l^tunui á útkomu spangar á milli þessara
^ Pa. Hins vegar var marktækur munur
tj ,nfPhfðum sársauka cftir fæðingu og
vj' *lnPurtnn þar sem ekki var haldið
v sP°ngina meiri sársauka. Athyglis-
« er.a^ hópurinn þar sem haldið var
ark,S^nn2lna var marktækt oftar spang-
'PPtur- Niðurstöður rannsóknar Al-
ha^Hk^ ^e'a®a (1996) sem skoðaði áhrif
það ra^s 1 Leðingu leiddu í ljós að
j- , 30 Lalda við spöngina og stýra hraða
tngar kolls hefði verndandi áhrif á
jj ?n8'na. Áhrif mismunandi meðferðar
sk° t U stlg’ feðingar hafa ekkert verið
0 uð á íslandi hvorki hve mikið hver
ein meðferð er notuð né hver gagn-
sem>hennarer.
berjÓ n'ðurstöðum erlendra rannsókna
nok' Ckki saman þá hafa niðurstöður
Urra rannsókna bent til þess að
stærð barns hafi áhrif á útkomu spang-
ar/grindarbotns (Connolly og Torp,
1999; Lydon-Rochelle, Albers og Teaf,
1995; Samuelsson, Ladfors, Gáreberg-
Lindholm og Hagberg, 2002).
Tilgangur rannsóknarinnar sem þessi
grein byggir á var að skoða samband
milli fæðingarstellinga og meðferðar og
útkomu spangar á öðm stigi fæðingar.
Auk þess að skoða hvort stærð bams og
höfuðummál þess hafi áhrif á útkomu
spangar. Rannsóknarspurningamar í
rannsókninni voru níu talsins. Fjallað
verður um þær sem vísa til tíðni heillrar
spangar, rifa og spangarklippinga, áhrif
fæðingarstellinga, vals kvenna á stell-
ingu, mismunandi meðferðar á spöng
svo sem nudd og tog á spöng, íhlutun í
rembing og sambands fæðingarþyngdar
og höfuðummáls og útkomu spangar og
gerð grein fyrir niðurstöðum.
Rannsóknin fór fram á fæðingar-
deildum Landspítala-háskólasjúkrahúss
en klínískar tölfræðiupplýsingar s.s um
meðferð og útkomu fæðinga hafa ekkt
legið fyrir á LSH hvorki eftir inngrips-
fæðingar né eðlilegar fæðingar. Viðast
hvar í hinum vestræna heimi gera heil-
brigðisyfirvöld kröfu um að þessar upp-
lýsingar liggi fyrir (Lewis, 1994). Ljós-
mæðmm er umhugað um afdrif spangar
i fæðingu og til að draga úr skaða á spöng
í fæðingum er mikilvægt að kanna hvaða
meðferð er vemdandi fyrir spöngina og
hvaða þættir geta stuðlað að skaða. Með
slíka vitneskju ætti fagfólk að geta gripið
til bestu meðferðar sem byggð er á
vísindalegum rökum.
Aðferðafræði
rannsóknarinnar
Rannsóknaraðferð þessarar rannsókn-
arinnar var megindleg og rannsóknar-
sniðið lýsandi þverskurðarsnið. Rann-
sóknin var framsækin.
Úrtak
Þýði rannsóknarinnar eru allar konur
sem fæddu eðlilega á LSH. í úrtaki
voru allar konur sem fæddu eðlilega á
tímabilinu 5. nóvember 2001 til 15.
mars 2002 og var um þægindaúrtak að
ræða. Stuðst var við ákveðið valviðmið
úrtaks en skilyrði var að konan:
• Hefði fætt eðlilega um fæðingarveg
án inngripa (sogklukku eða töng).
• Að konan hefði fætt barn sitt úr
höfðuðstöðu.
• Að konan hefði fætt eitt bam.
• Að meðgangan hefði náð fullum 37
vikum (> 259 dögum) skv. ómskoð-
un fyrir 20. viku meðgöngu.
Alls uppfylltu 460 konur valviðmið-
ið. Flestar konurnar í úrtakinu voru
fjölbyrjur og flestar fjölbyrjurnar voru
eiga sitt annað barn eða 153 talsins. Frá
fjórum konum vantaði upplýsingar um
fjölda fæddra barna. Aldursdreifing
kvennanna var frá 16 ára til 46 ára.
Flestar konurnar voru 30 ára en meðal-
aldurinn var 28,8 ára, töflur 1 og 2.
Tafla 1
Fjöldi fæddra barna Fjöldi Hlutfall
Fætt ekkert barn 162 35,5%
Fætt eitt barn 153 33,5%
Fætt tvö böm 80 17,5%
Fætt þrjú börn 34 7,5%
Fætt fjögur börn 1 0,2%
Fætt fimm börn 1 0,2%
Fætt sex börn 5 1,1%
Uppl. um fjölda áður
fæddra vantar 20 4,4%
Alls 456
Upplýsingar vantar 4
ALLS 460 100%
Tafla 2
Frumbyrjur Fjölbyrjur Alls
Fjöldi 162 294 456
Hlutfall % 35,5% 64,5% 100%
Mælitækið
Var hannað af rannsakanda og var í
formi skráningarlista. Það var einkum
byggt á reynslu rannsakanda en þróun
þess fór fram í stigum sem í fólust hug-
takasmið, lestur fræðilegs efnis, vali á
breytum, rýni annars fagfólks og að
lokum forprófun.
Alls vom 74 breytur í mælitækinu.
Mælitækið skiptist í þijá meginhluta.
Fyrsti og annar hluti beindust að öllum
konum sem fæddu á tímabilinu. Þar var
skráð allt er lýtur að lýðfræðilegum þátt-
um, húð- og háralit kvennanna, slit á húð
kviðveggs og hvort konan hefði ör á
spangarsvæðinu fyrir þessa fæðingu.
Einnig var leitað upplýsinga um hvar á
kvennasviði konan fæddi, meðgöngu-
lengdina, tímalengd fæðingar, á hvaða
hátt hún fæddi og hvort einhver inngrip
hefðu verið notuð. Auk þess voru ítar-
legar skráðar upplýsingar um konur sem
fæddu eðlilega s.s. hvemig koll bar að
og hvort einhver vandamál hefðu komið
upp. Að lokum var leitað svara um
þyngd, höfuðummál og útkomu bamsins
(Apgar stig). Þriðji hluti mælitækisins
varðaði konur sem fæddu eðlilega og
beindust að yfirsetu ljósmóður, hreyf-
Liósmæðrablaðið maf 2004 13