Ljósmæðrablaðið - 15.05.2004, Blaðsíða 12

Utkoma spangar
í eðlilegri fæðingu, áhrif meðferðar o
stellingar á útkomu spangar
Þessar síður hafa ekki verið skrifaðar fyrir þá sem leggja þær frá sér og segja eða hugsa „Stórmál
allt vegna smá spangarskaða"! Þeir verða að eiga það við eigin samvisku.
Ritgen, 1885
Útdráttur
Tilgangur þessarar rannsóknar var
tvíþœttur, 1. Kanna tíðni heillar spang-
ar og tegundir rifa hjá konum sem
fœddu eólilega á Landspítala-háskóla-
sjúkrahúsi og tíðni spangarklippinga og
tengsl þeirra við rifur; 2. Kanna hvort
fœðingarstelling, meðferð spangar og
þyngd eða höfuðummál barns hefði
áhrif á útkomu spangar. Um lýsandi
framvirka rannsókn með þverskurðar-
sniði var að rœða. Gögnum var safnað,
með skráningarlista hönnuðum af rann-
sakanda, frá konum sem fœddu eðlilega
frá nóvember 2001 til mars 2002. Úr-
takið voru 460 konur. Notuð var lýs-
andi tölfrœði. Helstu niðurstöður: Tíðni
heillar spangar var 32,5%. Tíðni 1° rifa
var 30,3%, tiðni 2° rifa var 32,3% og
tíðni 3° rifa var 4,4% . Alls voru 8,7%
allra frumbyrja með 3° rifu og 2,2%
fjölbyrja. Tíðni spangarklippinga var
8,4%. Ekki mœldust skýr tengsl milli
stellingar og útkomu spangar. Þrjár
meðferðir höfðu áhrif á útkomu spang-
ar. Að hvetja til rembings og að nudda/-
toga spöng höfðu marktœkt neikvœð
áhrif. Eigið val konunnar á stellingu á
öðru stigi hafði marktœkt jákvœð áhrif.
Ekki var marktœkt samband milli fœð-
ingarþyngdar og höfuðummáls barns
og útkomu spangar.
Inngangur
Skaði á grindarbotni eftir barnsfæðingu
er oftast þess eðlis að hann grær fljótt
og veldur minniháttar vandræðum en
skaðinn getur verið sársaukafullur og
langvarandi vandamál fylgt í kjölfarið
(Wright, 1994). Skaðinn verður þá
vegna áverka eða truflunar á taugaboð-
um til vefja í grindarbotni og geta vald-
ið konunni þvaglekavandamáli, erfið-
leikum að halda aftur af vindi og
Höfundar
Margrét I. Hallgrímsson, sviðsstjóri
LSH og yfirljósmóðir og
Ólöf Ásta Ólafsdóttir; lektor og
námsstjóri í Ijósmóðurfræði
* Ritrýnd grein
hægðum, sársauka við samfarir auk
þess sem hætta er á gangamyndun milli
leggangna og neðsta hluta ristils (Conn-
olly og Torp, 1999; Handa, Harris og
Ostergard, 1996; Renfrew, Hannah,
Albers og Floyd, 1998; Signorello, Har-
low, Chekos og Repke, 2000; Sleep,
1991; Sultan, Kamm, Hudson,Thomas
og Bertram, 1993).
I gegnum aldirnar virðist sem konur
hafi mest notað uppréttar stellingar í
fæðingum (Shermer, o.fl., 1997; Henty,
Greinin byggir á rannsókn sem
unnin var til meistaragráðu í
Ijósmóður- og hjúkrunarfræði við
Háskóla Islands 2003 undir leiðsögn
Ólafar Ástu Ólafsdóttur lektors í
Ijósmóðurfræði og Þóru
Steingrímsdóttur dósents í
kvensjúkdómum og fæðingarhjálp'
o.fl., 1998; Gupta og Nikodem, 2000a;
Boyle, 2000). Talið er að franskur fæð-
ingarlæknir Francois Mauriceau hafi
fyrstur skipt út fæðingarstólnum fyrir
rúm sem konur lágu i til að fæða. Þó að
ákveðinn hópur hafi heiðrað MauriceaU
fyrir þessa breytingu þá hafa aðrir litið
á tilkomu baklegu í fæðingu sem eina
af skaðlegustu afskiptum nútímafæð-
ingarfræði af fæðingum (Dunn,1991f
Gupta og Nikodem (2000a) benda á
nokkra þætti sem leiddu til þess að kon-
ur fóru að fæða útafliggjandi. Við iðn-
byltinguna þróaðist félags- og heil-
brigðisþjónustan og stofnanir urðu tik
Smám saman færðust allar fæðingar
inn á fæðingastofhanir sem voru hann-
aðar með þarfir starfsfólksins í huga og
voru fæðingarrúm hluti af hönnun
sjúkrahúsa. Til margra ára var nær öll'
um konum í hinum vestræna heimi sem
og á íslandi ráðlagt að nota útafliggj'
andi eða hálf útafliggjandi stellingu á
öðru stigi fæðingar. Síðustu áratugi
hefúr þetta breyst og nú hafa fræði'
menn haft áhuga á að rannsaka hinar
ýmsu stellingar á öðru stigi fæðingar og
m.a. kannað áhrif þeirra á spöngina (Al'
bers og félagar, 1996; Gupta og Niko-
dem, 2000a; Gupta og Nikodem, 2000b:
Gáreberg og félagar, 1994; Hanson.
1998). Á síðustu tveimur áratugum
J2 Ljósmæðrablaðið maí 2004