Ljósmæðrablaðið - 15.05.2004, Blaðsíða 20

Blóðþrýstingsmælingar
á meðgönsu
„I júlí 2002 var ég í verknámi á Mið-
stöð mœðraverndar. Þetta var bœði
skemmtilegt og lœrdómsríkt tímabil. Eg
fékk tœkifœri til að vinna sjálfstætt og
fékk þann stuðning sem ég þurfti þegar
ég leitaði eftir honum. Mér fannst
mikilvœgt að ná góðum tökum á því
sem daglegt starf Ijósmóður í með-
gönguvernd felur í sér. Ég rifjaði upp
það sem ég lœrði síðastliðinn vetur á
námskeiðinu „Heilsugœsla á með-
göngu“ og „Ljósmóðurfræði 111“ með
því að skoða glósur og lesa í þeim bók-
um sem ég á um meðgönguvernd. Það
var einmitt við lestur í kennslubókunum
sem ég fékk þá hugmynd að fjalla um
blóðþrýstingsmælingar í þessari dag-
bók. Það var þó ekki síður umrœðan á
kaffistofunni á Barónsstígnum sem
sannfœrði mig um að taka jyrir þetta
efni. Það kom nefnilega í Ijós við um-
rœður á kaffistofunni að Ijósmæðurnar
þar nota mismunandi aðferðir við blóð-
þrýstingsmœlingarnar bæði hvað varð-
ar stellingu og hvort notaður er Korot-
koff tónn 4 eða 5 við ákvörðun á neðri
mörkum. Einnig var rætt um hvað það
væri einkennilegt að margar konur
mœldust með miklu lægri blóðþiýsting I
dagönn á Meðgöngudeild en í með-
gönguverndinni á Miðstöð mæðra-
verndar.
I þessari dagbók mun ég fjalla um
aðferðir við blóðþrýstingsmælingar hjá
barnshafandi konum. Ég ætla því ekki
aðeins að taka fyrir eina konu heldur
að fjalla um mál sem snertir allar þær
konur sem ég hitti á verknámstímabil-
inu og mun eflaust einnig snerta allar
þœr konur sem ég mun hitta i með-
gönguvernd í framtíðinni. “
Blóðþrýstingsmæling er gerð hjá
hverri einustu konu í hverri einustu
komu í meðgönguvemd þvi hækkun á
blóðþrýstingi getur sett bæði líf móður
og bams í hættu. Við svona mikilvæga
mælingu er eins gott að hafa aðferðina á
hreinu. Á öðru ári í hjúkrun lærði ég að
mæla blóðþrýsting. Þá var okkur kennt
að effi mörkin væm við þá tölu sem
Þessi grein er unnin af Önnu Sigríði
Vernharðsdóttur úr dagbókarverk-
efni sem hún gerði í Ijósmóðurnámi
sínu sem hún lauk vorið 2003.
mælirinn sýndi þegar hjartsláttur byrjaði
að heyrast (Korotkoff tónn 1) og neðri
mörkin við þá tölu sem mælirinn sýndi
þegar hjartsláttur hætti að heyrast í
hlustunarpípunni (Korotkoff tónn 5). Ég
mundi eftir því að hafa lesið um að blóð-
þrýstingsmælingar á meðgöngu væru
frábrugðnar að því leyti að neðri mörk
væm talin við Korotkoff tón 4, þ.e. þegar
hjartsláttur fer að heyrast lægra en ekki
við Korotkoff tón 5, þegar hann hættir að
heyrast eins og almennt er gert þegar
blóðþrýstingur er mældur. Þetta er í
sjálfiu sér mjög rökrétt því hjá 15%
barnshafandi konum hættir alls ekki að
heyrast hjartsláttur og þvi myndu neðri
mörk teljast 0 hjá þeim (WHO Study
Group, 1987 í Gilbert & Harmon, 1998).
Ég fór því að lesa betur í bókunum mín-
um en sá lestur skildi eiginlega eftir sig
fleiri spurningar en svör því leiðbeining-
ar um blóðþrýstingsmælingar á með-
göngu voru dálítið mismunandi. Ég
ákvað því að gera samanburð (sjá töflu
1) á þeim leiðbeiningum sem gefhar em
upp í 4 bókum sem við höfum mest
notað í tengslum við meðgönguvernd og
skoðaði einnig að gamni mínu leiðbein-
ingar úr bókinni Spiritual Midwifery
(Ina May Gaskin 1990). Síðar bætti ég
við leiðbeiningum úr bók Enkin (2000)
og grein Baston (2001). Þessi saman-
burður endurspeglaði mjög vel umræð-
una sem fór fram á kaffistofunni á Mið-
stöð mæðravemdar því leiðbeiningamar
em mjög mismunandi, líklega vegna
þess að menn vom ekki sammála um að-
ferðina. Þó virðist sem menn hafi verið
að komast að niðurstöðu á síðustu 2
ámm því í bók Enkin ffá árinu 2000 er
talað ákveðið um að nota Korotkoff tón
5 og að konan sé sitjandi eða á vinstri
hlið. I grein Baston um blóðþrýstings-
mælingar á meðgöngu (2001) segir að
nota skuli Korotkoff tón 5 við ákvörðun
á neðri mörkum því munurinn á Korot-
koff tón 4 og 5 sé það lítill hjá konum
með hækkaðan blóðþrýsting. Þar er
einnig bent á að ritstjórn The Joumal of
Hypertension in Pregnancy muni ffá og
með árinu 2002, ekki taka greinar um
blóðþrýsting til birtingar þar sem neðri
mörk hafa verið miðuð við Korotkoff
tón 4. Hjá þeim konum sem mælast með
neðri mörk nálægt 0 þegar miðað er við
Korotkoff tón 5 á að notast við Korot-
koff tón 4 og skrá það sérstaklega t.d.
120/60 (K4). Það virðist því vera sem
svo að menn séu að verða á eitt sáttir um
að nota Korotkoff tón 5 og að konan eig'
ffekar að sitja en að liggja.
Þann tíma sem ég var á Miðstöð
mæðravemdar spurði ég konumar í hvaða
stöðu þær hefðu verið mældar og þá kom
í ljós að flestar höfðu verið mældaf
liggjandi í u.þ.b. 45° halla sem er alveg >
samræmi við „Leiðbeiningar um gerð
mæðraskrár" sem gefhar vom út fyrif
nokkrum árum. Ástæða þess að ég spurði
konurnar um stöðuna var að ég gæti mæl'
þær í sömu stöðu og þær höíðu verið
mældar áður. Á þessum tíma hafði ég
ekki lesið grein Baston (2001) og því
miðaði ég neðri mörkin við Korotkoff tón
4 eins og flestar bækumar gáfu til kynna-
Þær konur sem ég hitti sem vom að koma
í fyrstu komu, mældi ég meðan þær sátu
og notaði hægri hendi. Það er þekkt að
þegar lengra líður á meðgönguna Þa
finnst konum óþægilegt að liggja a
bakinu og með því að mæla blóðþrýsting'
inn meðan þær sitja þá er hægt að styt®
20 Ljósmæðrablaðið maí 2004
J