Akranes - 01.09.1948, Blaðsíða 4

hinar fyrstu lánsstofnanir í nýjum sið ekki
við hann tengdar eða kenndar sérstaklega.
Var þeim fremur ætlað að styðja hina
upprennandi stjörnu, sjávarútveginn. —
Gengi útvegsins studdi beint og óbeint
hinn gamla atvinnuveg. Jókst bændum
nú áræði og athafnaþrá og vildu ógjaman
láta í minni pokann. Eins og sjávarút
vegnrnn var nauðsynlegt að vera studdur
af sem sterkastri lánsstofnun, litu bændur
svo á, að sá atvinnuvegur, sem hpfði soltið
í þúsund ár, en þó unnið það afrek að
halda lifi í þjóðinni jafnlangan tíma, yrði
að fá tækifæri til að sína hvað í honum
byggi við sambærileg skilyrði annara at-
vinnuvega. Til þess álitu þeir eitt væn-
legasta ráðið að setja á fót lánsstofnun,
sem hefði það aðalmarkmið að sjá fyrir
þörfum landbúnaðarins í þessum efnum.
Þessi lánsstofnun bændanna hefur vaxið
upp hægt og bítandi, eins og ýmsir hinir
ágætustu og traustustu hlutir hafa ætíð
gert.
Hafa góðir og gegnir menn farið þar
með völd frá byrjun, og valið sér til að-
stoðar gott fólk og dugandi.
Þrátt fyrir smæð þessarar fyrstu láns-
stofnunar bændanna hefur hiin aukið
ræktun landsins og flýtt fyrir húsabótum
vemlega.
Fyrstu lög i þessa átt voru sett 2. marz
1900, um Ræktunarsjóð Islands, en hann
var svo endurskipulagður með lögum frá
13. júní 1925. Þá var Byggingar- og land-
námssjóður stofnaður með lögum 7. mai
1928. I lögunum frá 1925, um Ræktunar-
sjóð Islands, segir í 1. gr. þeirra laga, að
tilgangur sjóðsins sé að efla ræktun lands-
ins og stuðla að bættum húsaakynnum í
sveitum. Höfuðstóll hins nýja sjóðs var
andvirði þeirra þjóðjarða, sem seldar
höfðu verið frá árslokum 1883, svo og
framlag úr ríkissjóði o. fl. Þá var og sjóðn-
um heimilað að gefa út vaxtabréf, með
tryggingu i eignum sjóðsins á hverjum
tíma, svo og ábyrgð ríkissjóðs.
Forstöðumaður Ræktunarsjóðs var skip-
aður Pétur Magnússon hæstaréttarlögm.,
en afgreiðsla sjóðsins skyldi vera í sam-
bandi við Landsbanka Islands.
Af skýrslu þeirri, sem hér fer á eftir,
sést, hvernig lánveitingar úr sjóðnum skipt-
ust til hinna ýmsu framkvæmda, sem
sjóðnum var frá öndverðu ætlað að styrkja:
Til ræktun- Til Til girðinga
ar og áburð- Til rafmagns- og annarra
Tala arhúsa húsabóta stöðva framkv. Alls
Ár lána kr. kr. kr. kr. kr.
1925 39-• 43.500 125.000 14.200 182.700
1926 281 324.950 451.050 18.300 84.150 878.450
1927 290 365-950 389.700 83.600 71-350 910.600
1928 285 414.980 322.430 62.650 36.790 836.850
1929 254 359-450 256.800 62.600 80.530 759-380
fíúnaSarbanki íslands.
Þá erum við komin að þeirri stofnun,
sem í dag starfar undir ofanrituðu heiti.
Búnaðarbanki Islands var stofnsettur með
lögum nr. 31, frá 14. júní 1929. Stofnfé
bankans var fyrst og fremst hinn gamli
Viðlagasjóður eins og áður er að vikið.
Ennfremur var ákveðið að Kirkjujarða-
sjóð skyldi ávaxta í bankanum.
hið merka ár í sögu landsins, 1930, hafi
átt meiri eða minni þátt í stofnun Búnað-
arbankans, eins og ýmislegt fleira gagn-
legt, sem þá fyrst fékk vængi eða sá dags-
ins ljós. Ef til vill gerast enn ýmsir merk-
ir hlutir og framkvæmdir með þjóðinni,
sem eiga þar rætur sínar.
Frá ársbyrjun 1930 var skipuð sérstök
stjóm fyrir Búnaðarbanka fslands. Var
Fyrst á stáÖ.
Telja má vist, að vorhugur sá og eftir-
væntingin, sem stóð í nánu sambandi við
Allar þessar myndir eru úr afgreiSslusal
bankans.
100
hún skipuð þessum mönnum: Aðalbanka-
stjóri Páll Eggert Ólason, dr. phil., og með-
stjómendur þeir Bjami Ásgeirsson, alþm.,
og Pétur Magnússon, alþm., sem verið
hafði forstöðumaðm: Ræktunarsjóðs, en
Ræktunarsjóður rann nú inn í hinn nýja
banka.
Fyrstu húsakynni Búnaðarbankans
vom í Amarhváli, og þar opnaði bankinn
í fyrsta sinni 1. júlí 1930, og tekur þá til
starfa sparisjóðs- og rekstrarlánadeild
hans. Hinn 27. september sama ár, tók
bankinn við Viðlagasjóði, og hinn 16. des.
sama ár hófust lánveitingar úr veðdeild
hans. Einnig var þá sama dag stofnað
útibú bankans á Akureyri, og lagði bank-
inn fram 300 þúsund krónu stofnfé til
útibúsins.
Páll Eggert Ólason lét af bankastjóra-
starfi 1. júlí 1932, en þá varð Tryggvi
Þórhallsson aðalbankastjóri og gegndi
starfinu til dauðadags, 30. júlí 1935. Eftir
fráfall hans var Bjami Ásgeirsson settur
aðalbankastjóri, unz Hilmar Stefánsson,
bankastjóri útibús Landsbankans á Sel-
fossi, var skipaður bankastjóri frá 15.
september 1935. Fyrsti féhirðir bankans
var Þorsteinn Sigurgeirsson, þar til hann
andaðist, 8. febrúar 1935. Frá 1. sept. s. á.
var Sigurður Bjarklind á Húsavik skipaður
féhirðir. Bókari bankans var Þórður
Sveinsson óslitið frá ársbyrjun 1930 til
dánardægurs, hinn 14. maí 1939.
Á árinu 1937 var orðið þröngt tun
bankann í hinum fyrstu húsakynnum.
Var þá leitast við að bæta úr því, og náð-
ist samkomulag um 10 ára leigu í Austur-
stræti 9, í verzlzunarhúsi Egils Jocobsen.
Þar hefur bankinn verið til húsa, þangað
til hann flutti í hið nýbyggða hús nú fyrir
skemmstu.
Vöxtur og viÖgangur bankans.
Hér verður nú í stómm dráttum rakin
þróunarsaga bankans. Fyrsta taflan sýnir
innstæðu í sparisjóðsbókum og á skírtein-
um ( í Reykjavík) í hver árslok frá stofn-
un hans til ársloka 1947:
AKRANES'