Akranes - 01.09.1948, Blaðsíða 35

SÉRA FRIBRIK FRIBRIKSSON:
STARFSÁRINIII.
Framhald.
Um það leyti dó einn af kærum vinum mínum, Jón Sigurðs-
son, fangavarðar Guðmundssonar. Eg var þá einmitt milli
vonar og ótta um bróður hans Harald Sigurðsson, hann var
með þeim fyrstu, Sem veikina fengu og varð svo þungt haldinn
að honum var ekki ætlað líf í eina tvo daga. — Svo fórii nú
að verða fleiri og fleiri af mínum nánustu vinum í KFUM
og K. Ég man ekki hvert kvöldið það var á fyrri hluta tima-
bilsins, að sent var eftir mér langt innan úr bæ til að skíra
deyjandi barn. Séra Bjarni var þá mjög veikur og ekki hafði
náðst í hina prestana. Eg fór í húðarigningu og kolamyrkri
og skirði barnið. Svo gekk ég lieimleiðis niður Laugaveg. Fyrir
framan eitt hús nam ég staðar. Mér datt í hug að þar ætti
heima unglingspiltur, mjög kær félagi í U.D.. — Eg hafði
heyrt að hann væri veikur. Hann hét Þórður og var sonur
ekkju, sem bjó þar uppi á hæztalofti. Mér datt i hug að nota
tækifærið og lita inn til hans. Eg gekk upp marga stiga og
barði að dyrum. Eg heyrði sagt: „kom inn“! og ég opnaði hurð-
ina. Það var litil stofa með tveimur rúmum hvort sinu megin
undir súðinni. 1 öðru lá móðirin og í hinu lá Þórður, ný dáinn.
Konan varð mjög fegin komu minni. Þórður hafði dáið daginn
áður og það átti að sækja líkið þá um kvöldið. — Aðeins ein
trésmíðaverkstofa var í gangi, svo að ekki var að tala um reglu-
legar líkkistur í bráð. En þessi verksmiðja smiðaði bráðabyrgða-
kassa (þeir voru líkastir löngum trogum) til að flytja lík í
suður í likhúsið í kirkjugarðinum. Þegar ég var nýkominn þarna
upp komu tveir unglingspiltar með „trogið“ og settu það inn
á gólfið og kváðust mundu koma eftir hálftíma að sækja það
aftur og báðu um að þá væri búið að kistuleggja. Svo varð
ég að gera það. Það var erfitt að taka líkið upp úr rúminu,
færa það í náttföf og leggja það í kassann, og vefja svo línlaki
um. Einhvern veginn tókst mér þetta. Svo hélt ég bænagjörð
þar inni. Konan var stillt og tók þessu með mikilli rósemi. Svo
komu piltarnir og báru líkið niður. Eg varð þeim samferða.
Þar var hestvagn á götunni og var kistan sett upp í vagninn
og svo ekið af stað. Eg hafði heyrt að margir voru mjög
hneykslaðir á léttúð og atferli þeirra pilta, sem höfðu þennan
starfa. Þeir voru fjórir með hverjum vagni. Eg veit reyndar
ekki, hvort vagnarnir voru fleiri en þessi. Á vagninum voru
fjórar eða fimm af þessum „kistum.“ — Þetta voru piltar,
sem höfðu þennan starfa, liðlega tvítugir eða svo. Þeir fóru
auðvitað ekki með neinni andagt eða helgibragði að þessu verki
sínu. Eg heyrði orðin: „upp með það!“ og ýmsar slíkar upp-
hrópanir og þeir gátu haft spaugsyrði og hlegið sín á milli
og virtust vera röskir og duglegir piltar. Eg fylgdist með þeim
niður götuna og sóttu þeir lik inn á tveimur stöðum. Eg hneyksl-
aðist ekki á kæti þeirra. Mér fannst það vera eðlilegt og eigin-
lega gjöf til þeirra að geta tekið því sona. Þeir urðu að ganga
fram af sér að verja sig fyrir tilfinningaseminni, sem hefði
getað lamað þá að eiga á hverjum klukkutíma að sjá svo mikla
sorg og nekt alls staðar. Eg heyrði ekkert blótsyrði til þeirra.—
Eg hef skrifað um þennan atburð svo greinilega sem sýnis-
horn af því sem svo víða átti sér stað um þessar mundir.
Engum fundum var aflýst. Þess var ekki þörf. En var það
Y. D., sem aldrei að öllu lagðist niður. Sunnudagurinn þann 10.
komu 20 drengir. Eg hélt með þeim stutta guðræknisstund.
Næsta sunnudag, þann 17.. var hræðilegasti dagurinn fyrir
mér á öllu þessu timabili. Fólk var nú víðast að komast á
AKRANES
fætur, en um þá helgi urðu lang flest dauðsföll á öllu tíma-
bilinu. Eg var viðstaddur dauða sex vina minna. Þá dó einn
af mínum kærustu vinum, Þorvaldur Sigurðsson, fangavörður.
Það var ákafleg eftirsjá að honum, einnig fyrir KFUM. —
Þegar hann var rétt skilinn við, varð ég að fara upp á Njáls-
götu þvi að ég vildi kveðja vin minn, séra Lárus Halldórsson,
fyrrverandi prest að Breiðabólsstað á Skógarströnd. Eg hafði
heyrt að hann væri við dauðann. Þegar ég kom inn til hans,
þekkti hann mig og brosti. Eg las upp fyrir honum nokkur vers
úr nýjatestamentinu, og var hjá honum um hálftima. Svo and-
aðist hann og ég lokaði augum hans. Hann dó glaður í anda
og hafði rænu fram í andlátið. Þaðan flýtti ég mér heim og
þá voru komnir um fjörutiu drengir. Eg hélt stutta bænagjörð
er ég hafði lesið fyrir þeim guðspjall dagsins. Svo fór ég og
var við kistulagningu frú Gróu, konu vinar míns Sigurbjöms
Þorkelssonar og var það átakanleg stund innan um allan þann
unga bamahóp en var léttara við það að hin lifandi von kastaði
ljósi inn i myrkur dauðans. Ég varð að fara i nokkra staði að
tilkynna andlátsfregnir og seint um kvöldið fór ég vestur í
Mjóstræti að hjálpa til að kistuleggja einn kæran fermingarson
minn, Kjartan Magnússon, er var i fermingardrengja-flokki
mínum vorið 1910. Svo gekk ég heim á leið eftir hinum auðu
götum, það var kl. ellefu um kvöldið. Er ég konl i Aðalstræti,
datt mér í hug að líta upp til vinar míns, Guðmundar klæð-
skera Bjamasonar og kveðja hann þvi nú var hann talinn af.
Þeir, sem yfir honum voru bjuggust við að hann mundi deyja
þá um nóttina. Eg staldraði litið við, því hann hafði dálítið
óráð, en þekkti mig samt. — Þaðan gekk ég svo heim. Eg
var svo þreyttur og niðurbeygður, en samt í þvi skapi áð mér
fannst að það gerði ekki svo mikið, þótt allir vinir dæju. Það
var yfir mér einhver dauðaþungi og hálfkæringsleg ró. — Eg
kom heim og lagðist á legubekkinn og sofnaði og svaf vært
til morguns. Svo byrjaði starfið aftur.
Það sem hélt mér uppi var eitt ritningarorð, sem stöðugt
söng í mér. Það var 5. Móseb. 33. kap., 25 vers eins og það
stóð í ensku þýðingunni, nokkuð öðm vísi en í hinni íslenzku.
„As thy days, so shall thy stength be.“ (Eins og dagar þíriir
eru, svo skal styrkur þinn vera.“ Ég hélt mér dauðahaldi í þetta
fyrirheiti og það brást mér heldur eigi. Einu sinni hélt ég að
það ætlaði að bregðast. Ég kom lieim til mín eina nótt kl. 314.
Veðrið var milt og þítt. Ég hafði verið á gangi allan daginn og
hafði varla smakkað mat. Ég hafði verið um þrjú-leytið uppi í
einu af mínum húsum að gæta að miðstöðinni og vita hvort
sjúklingarnir þörfnuðust nokkurs sérstaks. Ég gekk svo niður á
Laugaveg og gekk hægt, því að mér var svo heitt og ég tók eftir
því að æðarnar á handarbökunum voru eins og úttútnaðar. Ég
var mjög sveittur. Svo kom ég heim og fór út í eldhús að fá
mér eitthvað að eta. Svo fór ég inn á lestrarstofuna i KFUM og
lagði mig á legubekkinn, þar svaf ég allan þenna tíma og fór
ekki úr fötum. Þegar ég nú lá þar og reyndi tii að sofna,'gat ég
það ekki, ég var svo sveittur, og svo fékk ég svo mikinn hjart-
slátt, að ég man aldrei eftir að hafa fengið hann slíkan. Þannig
lá ég um hálftíma. Mér datt í hug: Skyldi ég vera að verða
véikur? Við þá hugsun varð ég fjúkandi reiður, reis upp, fór
fram í eldhús og kveikti á prímus og setti upp vatn. Ég tók fulla
matskeið af möluðum kaffibaunum og lét í stóra bollann minn.
Helti svo á það sjóðandi vatni og byrgði hann. Og svo eftir
fimm mínútur hrærði ég i og drakk allt saman, nema „gromsið“
er settist á botninn, fór svo inn og tók hálfan sterkan Havana-
vindil og svældi honum og lagði mig svo á legubekkinn og stein-
sofnaði. Ég vaknaði við það að ég heyrði einhvein vera að þruska
þar í myrkrinu. Ég kveikti á eldspýtu og sá mann standa þar.
Ég þekkti manninn. Hann átti heima inn í bæ og ég vissi að
dóttir hans og tengdasonur voru mjög veik. Ég þóttist vita hvað
skeð væri og glaðVaknaði, og kveikti ljós. Þá var kl. 7^2 og ég
var búinn að sofna í góða tvo tíma. Hann sagði mér að dóttir
LJt