Akranes - 01.01.1957, Blaðsíða 12

ið til þvottarins. Var það mikil breyting
til batnaðar fyrir verkakonur, því að áð-
ur var fiskur jafnan þveginn úti undir
beru lofti hvernig sem viðraði frá því
í marz og apríl og fram á haust því að
geta má nærri að þurft hafi að leggja
kapp á að verka slíkt fiskmagn sem þá
var af öllum skipum verzlunarinnar,
auk alls bátafisks, og fisks þess sem
keyptur var af færeyskum og norsk-
um fiskiskipum.
Á næsta ári (1909) varð allmikil
breyting á verzlunarrekstrinum. Togar-
arnir hættu að leggja upp á Bíldudal.
Mörg stærstu skipin hafði Thorsteins-
son tekið burt, t. d. öll „Nesin“, og ýms
fleiri, en aðeins nokkur þeirra, sem eftir
voru, voru látin fara á veiðar. Kaupfé-
lag hafði verið stofnað í Ketildölum, og
kom því enginn fiskur þaðan, og svo að
segja enginn af norðurströnd fjarðarins.
Var ár þetta þvi kreppuár mikið fyrir
Bílddæli. Það virðist svo sem Thorsteins-
son hafi verið farinn að mis';a trúna á
verzlunarrekstur á Bildudal, en haft all-
an huga sinn á sunnlenzku útgerðinni og
fiskverkuninni i Viðey.
Árið eftir (1910) gengu öll þau skip,
sem eftir voru á veiðar. Þá var vor hart
og illt, og fórust þá fiskiskipin Gyða og
Industri. Fór nú verzluninni hnignandi
ár frá ári unz félagið hætti verzlunar-
rekstri um áramótin 1913—14. Með því
var lokið afskiptum Thorsteinssons af
Bíldudal.
Viðskipti við félag þetta voru mönnum
að ýmsu leyti hagkvæm. Vinna og vara
var borguð í peningum, svo að menn
gátu verzlað hvar sem þeir vildu. Fóru
nú að rísa upp smáverzlanir á Bíldudal,
er furðu lægnar voru að ná í peninga
þá, er félagið lét úti, þótt verð á vörum
þeirra væri sjaldnast lægra eða vörugæði
meiri. Einnig var þá um tima kaupfé-
\ 2
lagsdeild, en ekki varð hún þá langvinn.
Batnaði mjög efnahagur manna á þessu
tímabili, og urðu ýmsir allvel stæðir, en
þeir menn höfðu áður verið fáir, þótt
vinna væri oft mikil.
Um verzlunarhætti Thorsteinssons
mætti eflaust margt rita. Hann komst
ungur að verzlunarstörfum hjá kaup-
mönnum, er voru arftakar einokunar-
kaupmanna að þeim hugsunarhætti, að
alþýða manna eða viðskiptamennirnir
ættu að beygja sig að öllu leyti undir
vilja kaupmanna, og hjá hinum cldri
mönnum varð þá enn vart hinnar ótta-
blöndnu lotningar fyrir kaupmannastétt-
inni.* 1) Mun þetta, ef til vill að sumu
leyti hafa mótað skapgerð Thorsteins-
sons, en að öðru leyti var hann maður
hinna nýrri tíma, og svo mikill kaup-
maður að hann sá manna bezt livað við
átti á hverjum tíma. Framan af verzl-
unartíð sinni var hann t. d. mjög tregur
til að láta peninga til viðskiptamanna
sinna og verkamanna. öll viðskipti voru
skrifuð í reikninga, jafnvel opinber gjöld
máttu skrifast þar í reikning. Þegar ein-
hver nefndi peninga var hann vanur að
spyrja: „Hvað ætlið þér að gera með
peninga?" En er honum var sagt það,
svaraði hann venjulega: „Þetta getið
þér allt fengið hjá mér, og ef það er
eitthvað sem ég hef ekki, skal ég undir
‘) Greindur og minnugur maður, sem ólst upp
i Hvamini við Dýrafjörð sagði mér eftirfarandi
sögu:
Eitt sinn, er hann var á 10. ári (1866) fékk
hann að fara með fóstra sinum út að Þingeyri.
En er þeir stíga upp á búðartröppumar veit
hann ekki fyrri til en gainli maðurinn rýfur af
honum húfuna og segir: „Taktu ofan, strákur!
Ætlaðirðu að fara með húfuna alla leið inn að
búðarborði?11 Sá hann jiá að fóstri hans var
orðinn berhöfðaður, og þótti drengnum það kyn-
legt, þar sem hér var livorki um kirkju né
privathús að ræða.
A K R A N E S