Akranes - 01.01.1957, Blaðsíða 16

S. HEIÐAR:
Nohhur jmnkdhrot um músik
Músik! Hvílíkl djúp fegurðar, unaðnr
og hrifningar rúmar þetta litla orð! Eng-
in orð geta lýst því, sem þetta hugtak
felur i sér. Það er svo margt í tilverunni,
sem engin orð ná yfir. Hver getur t. d.
lýst fegurð sólarlagsins stundum á vorin,
hérna í Reykjavík, litbrigðunum í Esj-
unni á kvöldin? Hver getur lýst fögrum
vormorgni í fallegri sveit, fyrst kyrrðinni
og síðan lífmu? Alls þessa og margs ann-
ars er aðeins hægt að njóta í þögn, þvi
að tungan er lömuð af hrifningu.
Músik er að því leiti lík Ritningunni,
að því dýpra sem maður sekkur sér nið-
ur í hana, því meiri fegurð og yndisleik
er að finna. Þetta er mjög skiljanlegt,
þvi að músikin — hin sanna eða ekta
músik — er ein af stærstu náðargáfum
Guðs og hefir komið þvilíku til vegar i
Guðs verki á jörðunni frá upphafi, að
ekki er á færi nokkurs manns að gera
því full skil.
Það yrði of langt mál að segja hér
frá því sem merkustu menn á sviði tón-
listarinnar og bókmenntanna hafa sagt
um þessa drottningu listanna. Hér skulu
aðeins þrjú dæmi tilfærð. Ruskin, fræg-
ur rithöfundur sagði, að það væri fernt,
sem maðurinn gæti ekki lifað án, en það
er: Matur, húsaskjól, klæðnaður og mú-
sik. Stórskáldið Göethe skrifaði vini sín-
um, að tónhstin væri fegursta opinberun
Guðs. Hinn mikli tónajöfur Beethoven
sagði, að tónlistin væri opinberun, æðri
allri mannlegri speki. Ég hefi ekki hitt
fyrir nema örfáa menn, sem ekki hafa
16
haft yndi af músik. Ug enga skepnu
þekki ég — að kettinum undanteknum
— sem er frábitin músik. Ég hefi sér-
staklega tekið eftir t. d., að flugur hafa
yndi af henni.
Innst inni þráum við þá nautn, sem
músikin veitir, en það er ekki víst að
við gerum okkur yfirleitt grein fyrir
þessu. Allir munu eiga sammerkt í því
að þrá samræmi, eða það sem Grikkir
kalla harmoni. Einhver æðsta og göfug-
asta nautn sálarinnar er músik. Hú.n
lyftir okkur upp yfir hið hversdagsiega
og erfiða og er fær um að vekja hinar
fegurstu og beztu kenndir. Hún hefir
einkennilega mikinn mátt til að fjarlægja
allt, sem skyggir á og er leiðinlegt í lífi
okkar. Áhyggjur og erfiði hverfa eins
og dögg fyrir sólu, þegar við hlustum á
fagra músik, — jafnvægi og kyrrð í
huga og sál kemur í staðinn. Um þetta
eru óteljandi dæmi, og sjálfur get ég um
þetta borið af eigin reynslu. Allir kann-
ast við dæmi um þetta úr Ritningunni,
þegar Davíð lék á hörpuna fyrir Sál kon-
ung. Þessara áhrifa frá músikinni gætir
bæði hjá ungum og gömlum. Bamið
sofnar rótt við vöggusöng móður sinnar.
Gamli maðurinn viknar við, þegar 'hann
heyrir lagið, sem mamma hans söng fyr-
ir hann í æsku. Glæpamaðurinn í fang-
elsinu kemst við þegar hann heyrir ein-
hvern æskusöng sinn. Viss er ég um að
ungverska flóttafólkið, sem hingað er
nýkomið, verður snortið ef það heyrir
þjcðsöng sinn eða þjóðlög leikin eða
AKRANES