Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.2004, Page 14

74 MÁNUDAGUR 23. ÁCÚST2004
Fréttir DV
Eldri strákar
hafa vond
áhrif
Foreldrar sem banna
dætrum sínum að vera með
sér eldri strákum eru að
gera rétta hluti samkvæmt
bandarískri könnun. Stúlk-
ur sem eru
með sér
eldri strák-
um eru lík-
legri til að
reykja,
drekka og
neyta
fikniefha. Þúsund ungling-
ar tóku þátt í könnuninni
sem staðfesti að vinirnir
hafa mikil áhrif á það
hvernig hver og einn hagar
sér. Könnunin sýndi einnig
að 58% þeirra stúlkna sem
áttu kærasta minnst tveim-
ur árum eldri voru farnar
að drekka áfengi en 25%
þeirra stúlkna sem héldu
sig við sinn aldur. Helming-
ur þeirra stúlkna sem hélt
sig við þá eldri voru farnar
að reykja gras en aðeins 8%
hinna. Þá reyndust 65%
þeirra sem vildu eldri
stráka vera farnar að reykja
en 14% þeirra sem áttu
kærasta á sama aldri.
Ný og dýr
malaría Ný teg-
und malaríu sem er
lyíjaþolin hefur skotið
upp kollinum í Afríku,
Suðaustur-Asíu og Suð-
ur-Ameríku. Ferðamenn
á leið þangað eru
hvattir til að
láta rannsaka
sig. Sérfræð-
ingar segja
að þekkt lyf
gegn malaríu
dugi ekki gegn
þessari tegund og þarf
að notast við mikið dýr-
ari lyfjameðferð.
• Útsala stendur yflr í hús-
gagnaversluninni Uniku. Fjög-
urra dyra skenkur kostar 39.000
^kr. en kostaði áður 109.000 kr. og
iþriggja dyra skenkur er á
126.000 kr. Þá kostar Ma-
\hogný borðstofuborð
fmeð tveimur framleng-
Jingum og sex stólum
f 129.000 kr. 10% afsláttur
ler veittur af nýjum vör-
um.
l', • Á tilboðsdögum í
verslunum Europris
~ kosta 10 kg af hundaþurr
mat frá Boss 1.590 kr og 2 kg
poki af kattaþurrmat kostar
425 kr. Sex stykki af hand-
sápu kosta 119 kr. Dósin af
smursúkkulaði kostar 149 kr.
og pönnuköku- og vöfflu-
mix kostar 135 kr. Þrjár
dósir af makríl saman í
pakka kosta 199 kr. og 30
svartir ruslapokar 349 kr.
• Sett með þremur ferðatöskum á
hjólum kosta 4.999 kr. í
Bónus. Þrjú herðatré
með slá kosta 99 kr.
sem og pakki með 100
tréþvottaklemmum.
Hálfur lítri af Lýsi kost-
ar 359 kr. og Heilsu-
tvenna frá Lýsi kostar 599
Þá kostar dósin af Red
Devil orkudrykk 79 kr. og dósin
af Egils pilsner 39 kr.
• Bakpokar kosta frá 850 kr. á til-
boðsdögum í verslunum Nettó. CD
hulstur fyrir 40 diska kosta 239 kr.
og fyrir 80 diska 389 kr. Tölvutaska
kostar 1.995 kr. Matvara
er einnig á tilboði í
Nettó og kostar askja
með rjómaosti 99 kr. í
stað 127 kr. Tíu bréf af
Toro súkkulaðidrykk
kosta 199 kr. og Always
dömubindi kosta 499 kr.
DV hvetur fólk til að senda inn hugmyndir á netfangið heilsa@dv.is og kaerilaeknir@dv.is ef fólk vill beina spurningum til Katrínar Fjeldsted. Heilsusíðan birtist í DV á mánudögum.
Ranðlp úlfar eru algengari
hjá blðkkumönnnm en hvítnm
Lúpus eða rauðir úlfar er sjálfsofnæmis-
sjúkdómur. Um 90% sjúklinganna eru
konur. Júlíus Valsson er gigtarsérfæð-
ingur Gigtarfélags íslands og hann
veit allt um lúpus eða rauða úlfa.
//
Tvö form eru til af gigt-
arsjúkdómnum rauðum
úlfum, tiltölulega meinlaus
húðsjúkdómur sem kallast
helluroði, hinn er alvarlegri
og er kallaður rauðir úlfar.
„Alvarlegra form sjúkdómsins
rauðir úlfar eða kerfahelluroði
kemur oftast fyrir hjá ungum
konum," segir Júlíus Valsson
gigtarsérfræðingur hjá Gigtarfé-
lagi íslands. „Heiluroðinn er
bundinn við húðina og
lýsir sér með rauð-
uin flekkjum i
andliti og þar
sem húðin er
þunn.Rauð-
ir úlfar eða
kerfahelluroði er gigtarsjúkdómur
og einkennist af myndun sjálfs-
mótefna og mótefnaflétta sem
geta leitt til bólgusvars í flestum
líffærakerfum. Algengustu ein-
kennin eru Uðbólgur, liðverkir, út-
brot, hárlos, blóðleysi, sólarútbrot,
þreyta og hitahækkun en alvar-
legri einkenni koma frá nýrum,
hjarta, lungum og miðtaugakerfi.
Menn eiga oft erfitt með að átta sig
á því að gigtarsjúkdómarnir geta
lagst á hvaða líffærakerfi líkamans
sem er en ekki bara á liðamótin.
Þeir eru það sem kaUað er „fjöl-
kerfa sjúkdómar“.“
Skotveiðitímin svalar
drápsfíkn
„Ég var að kaupa mér strigaskó en svoleiðis
hef ég ekki átt síðan ég var 12 ára,“ segir Karl
Th. Birgisson
framkvæmdastjóri. „Ég reyni frekar að
rækta andlegu heilsuna á meðan ég held
þeirri líkamlegu niðri með reykingum og öðr-
um ólifnaði. Hina andlegu næri ég með því að
fara í sund og setjast í heita pottinn, sitja í sólinni fyrir utan kaffi-
hús, lesa amerískar sögubækur og útvatna saltfisk að aldargöml-
um sið. Svo er skotveiðitíminn að hefjast og þar með er sval-
að útivistarþörf og drápsfykn," segir Karl. „Samanlagt er
þetta þrautreynd uppskrift að andlegu jafnvægi, sem
veitir ekki af að ná áður en vetrar aftur."
i' É
I Julius Va/sson „UmJsö
hZr d'hverju s'nni- OQ er
Nor6uZTnÍ°9áhinurn
uríZT dUnUm SJÚkdórn-
íknn J° Smnum a>9engan
lk°nurnenkörlumogþrisZ
sinnum atgengaribjá blökku-
i; | monnum en hvitum "
’ 1
■ í4?11
4 m
Sjaldgæfur sjúkdómur
„Um 250 manns eru með sjúk-
dóminn hér á landi hverju
sinni og er það svipuð tíðni
og á hinum Norðurlöndun-
um. Sjúkdómurinn er sjö
sinnum algengari í konum
en körlum og þrisvar sinn-
um algengari hjá blökku-
mönnum en hvítum,“ segir
Júlíus. „Orsakir sjúkdómsins
eru enn að mestu óþekktar,
en talið er að um samspil
erfða- og umhverfisþátta sé að
ræða. í sumum tilfellum er hægt
að rekja hann til lyfjanotkunar.
Sjúkdómurinn er greindur með
| viðtali og læknisskoðun hjá sér-
' fræðingi, blóðsýni, röntgen-
fgKm
ý!-.___________________
Sjúkdómurinn er
langvarandi og krefst
ævilangs eftirlits og
stöðugt eru þróaðar
nýjar meðferðarleið-
ir."
myndum, ómskoðun og segul-
ómun. Þegar um rauða úlfa er að
ræða eru mótefni gegn frumu-
kjörnum mest áberandi og skortur
á ákveðnum þáttum í magnakerf-
inu. Gegn vægari tegund sjúk-
dómsins eru til dæmis notuð
bólgueyðandi lyf án stera og
malaríulyf en háskammta sterar
og ónæmisbælandi lyf við alvar-
legri sjúkdómnum," segir Júlíus.
Að lifa með rauðum úlfum
„Sjúkdómurinn er langvarandi
og laefst ævilangs eftirlits og
stöðugt eru þróaðar nýjar með-
ferðarleiðir," heldur Júlíus áfram.
„Þá þarf að hugsa fyrir fyrirbyggj-
andi meðferðum, meðferð við
köstum og þeim sjúklingum sem
versnar skyndilega. Sjúkdómur-
inn er flókinn og óútreiknanlegur
og því er fræðsla og stuðningur
við sjúklinga mikilvægur. Á veg-
um Gigtarfélags íslands er starf-
ræktur áhugahópur um rauða
úlfa og þar er hægt að fá stuðning
og fræðslu. Holl næring er mikil-
væg þeim sem þjást af rauðum
úlfum, reglubundin hreyfing og
næg hvíld. Á síðustu árum hafa
horfur þessara sjúklinga batnað
verulega," segir Júlíus Valsson
gigtarsérfræðingur.
FISKBUÐIN HAFBERG
GNOÐARVOGI 44 - S. 588 8686
Ferskir og safaríkir fiskréttir tilbúnnir
i ofninn og á grillið.
Stór humar frá Hornafirði.
Ferskleiki og fagmennska i fyrirrúmi.
Velkomin
iUí
Kærí lækhir,
Ég fór allt í einu
aö pæia í því hvað
lifrin ímanni þolir
mikiö áfengi og
hvernig íyrstu einkenni eru.
Þær eru nefnilega ófáar grill-
veislurnar sem ég hef sótt f
sumar og þar hef ég fengið
mérléttvín og bjór, oftí
viku. Ekki það að ég
finni eitthvað fyrír
verkjum eða siíku,
heldur iangar mig
bara að fá að vita hvað
lifrin þolir mikið og
hvernig hún lætur
mann vita að eitt-
hvað sé að?
Kæri Hugi, þakka bréfið. Það
hljómar eins og líf og fjör sé í kringum
þig þessa björtu sólskinsdaga og víst er
að þegar vel viðrar þyrstir marga í
hressingu utanhúss svo sem úti á svöl-
um eða í garðinum með vinum og
vandamönnum. Allt er bezt í hófi, seg-
Þögult og þolið líffæri
ir gamalt máltæki og vissu-
lega geturðu borðað eða
drukkið þér til óbóta hvar
sem er og hvenær sem er.
Það þarf ekki grillveizlur til
en margir nota sllk tækifæri til
að sulla í áfengi. Þá sem vantar
átyllu til að fá sér í glas finna hana
yfirleitt greiðlega.
Lifrin er þó ef til vill ekki fyrsta líf-
færið sem skaðast við að neyta áfengis
í óhófi heldur er líklegt að efri hluti
meltingarvegarins verði fyrstur til
þess. Það er mun llklegra að þú fáir
magabólgur og vélindabólgur við að
drekka of mikið en að liffin skaddist.
Lifrin þolir nefnilega ótrúlega mikið.
Það mætti kannski kalla hana þögult
og þolið líffæri. Sé henni misboðið af
og til virðist hún geta jafnað sig ótrú-
lega vel á milli. Hún þarf að geta tekið
við ýmsu misjöfhu þar sem hún gegn-
ir afar mikilvægu hlutverki í líkaman-
um svo sem að hreinsa blóðið og
hjálpa til við meltingu. Hægt er að
kanna ástand lifrarinnar á marga
vegu. Blóðprufur geta gefið upplýsing-
ar um áfengisneyzlu einkum með því
að mæla svokallað gamma- GT og ekki
síður annað sem kallast CDT. Hið síð-
amefiida er nýtanlegt til að meta hvort
ökumaður sem sviptur hefur verið
ökuleyfi vegna ölvunaraksturs hafi
staðið sig hvað bindindi áhrærir.
Eins og áður segir er það maginn
sem líklegri er til að láta undan en liff-
in. Magaslímhúð þolir áfengi ekkert
sérstaklega vel, sér í lagi ef ólag er á fyr-
ir, svo sem þindarslit og bakflæði,
mikið kaffiþamb, reykingar, verið að
taka lyf sem erta magann, bakteríu-
sýking til staðar í maga eða mikil
streita í gangi. Ýmis einkenni fylgja í
kjölfarið ef þú færð magabólgur og má
nefna sem dæmi verki, ógleði, brjóst-
sviða og viðkvæmni fyrir vissum mat
ogdrykk.
\fið íslendingar höfum hingað til
ekki verið ofarlega á lista yfir þjóðir
sem neyta mikils áfengis en drukkum