Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1970, Blaðsíða 121

tunglin sem hafa beint hagnýtt gildi. Eru nú fjögur kerfi slíkra
tungla í notkun í heiminum, tvö á vegum Bandaríkjamanna
°g tvö sovézk. Fyrst er að nefna veðurtunglakerfi Bandaríkja-
tuanna, ESSA-kerfið, sem áður hefur verið getið í þessum
Þætti. Að minnsta kosti tvö ESSA tungl eru nú ávallt starf-
andi á hringlaga pólbrautum í um 1300 km hæð. Eru þau þá
sitt af hvoru tagi, eitt APT (Automatic Picture Transmission)
tungl, sem sendir myndir í sífellu til stöðva á jörðu niðri, og
eitt AVCS (Advanced Vidicon Camera System) tungl, sem
sendir myndir til sérstakra stöðva í Bandaríkjunum þegar
þess er óskað, og eru þær myndir notaðar til að gera heildar-
töynd af veðurfari um allan hnöttinn á degi hverjum. ESSA-
APT tunglin eru mikil stoð veðurfræðinga um heim allan, og
er einkum athyglisvert, hve hlutfallslega einfalt og ódýrt það
er að ná myndum frá þeim. Meira en 400 APT móttöku-
stöðvar víðs vegar um heiminn nota sér þessa tunglþjónustu.
Tveim tunglum í þessum flokki var skotið á braut árið 1968.
Nefnast þau ESSA 7, sem er AVCS tungl, og ESSA 8, sem er
APT tungl.
Sovézka veðurtunglakerfið Meteor er nokkuð svipað ESSA
kerfinu, en er ennþá aðeins til afnota fyrir stöðvar innan
Sovétríkjanna sjálfra. Var tveim sovézkum veðurtunglum,
Kosmos 206 og Kosmos 226, komið á mjög svipaðar brautir
á árinu, með jarðnánd við 590 km og jarðfirð við 640 km.
Svipaða sögu er að segja um fjarskiptatunglin. Sovétmenn
reka eitt kerfi með Molniya tunglum (svonefnt Orbita kerfi)
til fjarskipta yfir hin gífurlegu landflæmi Sovétríkjanna.
Bandaríkin reka annað kerfi í samvinnu við margar aðrar
þjóðir á vegum hins alþjóðlega Comsat fyrirtækis. Gervi-
tunglin í þessu kerfi nefnast Intelsat, og eru nú fimm tungl af
þessari gerð á staðbrautum í 36 þúsund km hæð, þrjú yfir
Atlantshafi og tvö yfiir Kyrrahafi. Nýjasta tunglinu, Intelsat
3B, var skotið upp 19. desember frá Kennedyhöfða. Er það
mun öflugra en hin fyrri, og getur annað fimm sinnum meiri
(119)