Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.2005, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2005
Helgarblaö XXV
Eftir flókinn málatilbúnað hafa Tyrkir samið við Evrópusambandið um viðræður um aðild að því og
hver sem spurður er játar að þær viðræður verði erfiðar og langar. Tyrkir eru fúsir til inngöngu, en
spurt er á hvaða forsendum - evrópskir stjórnmálamenn eru margir mjög tvístígandi um hvað gera skal
og óttast það ekki hvað síst, að almenningur í aðildarríkjum ES rísi gegn því að inn í sambandið komi
svo fjölmennt íslamskt ríki.
í Evrópu hafa margir stjórnmála-
menn lagt áherslu á það, að það sé
mikil nauðsyn að hleypa Tyrklandi
inn í ESB vegna þess, að þar með sé
opnað fyrir þýðingarmikla leið til
þess að íslamskar þjóðir sjái sér yfir-
leitt hag í því að koma tÚ móts við
allt það sem einu nafni er kallað
vestræn gildi.
Aðrir hafa svo dregið í efa að
þetta sé mögulegt: ekki síst vegna
þess að tyrkneskt þjóðfélag sé of
íjarlægt þeim vesturevrópsku og eigi
tölvert í land að því er varðar lýðræði
og einstaklingsfrelsi. Tekin eru mörg
dæmi: til dæmis virtist það koma
tyrkneskum þingmönnum nokkuð á
óvart að þeim var fyrir skömmu ráð-
lagt að hætta við að setja lög sem
gerðu framhjáhald í hjónabandi
refsivert - vegna þess að sl£k lög
samrýmdust ekki mannréttinda-
hugmyndum Evrópusambandsins.
Helmut Schmidt, fýrrum kanslari
Þýskalands, hefur í nýlegri grein lát-
ið í ljós ótta við að það muni reynast
Evrópu um megn að tosa Tyrkjum til
þess nútíma sem menn vOja taka
mið af. Það er ekki í verkahring Evr-
ópusambandsins, sagði Helmut
Schmidt í grein í Die Zeit, að færa
aðUdarríkjum réttarríki, lýðræði og
mannréttindi. Hann á við það að
þeir hlutir verði að vera í lagi áður en
tU aðUdar komi.
Hvert stefna Tyrkir?
Menn greinir á um áhrif íslamsks
rétttrúnaðar á tyrkneskt samfélag í
bráð og lengd. Þeir bjartsýnu segja
sem svo: Spánn og írland voru fyrir
30 árum mun trúaðri samfélög en
nú - með tUheyrandi afleiðingum
fyrir löggjöf, stöðu kvenna og fleira.
Því gætu Tyrkir ekki farið sömu leið,
þeir eru þegar mun „veraldlegra"
ríki en önnur múslímaríki?
En þetta efast menn einmitt um
og segja: svo mikið er víst að Erdog-
an og stjórnarflokkur hans, AKP
(kenndur við Réttlæti og Þróun), eru
ekki á þessum brautum. Á stjórnar-
tíma hans hafa áhrif klerkavaldsins
eflst frá því sem áður var. Breska
blaðið Guardian segir, að meðan
AKP ráði reyni Tyrkir að tryggja sér
sem mest af því sem Evrópusam-
bandið getur boðið í efnahagsmál-
um - um leið og Tyrkir breyti eins
litlu og hægt er heima hjá sér. Og þá
er ekki aðeins átt við áhrif klerka-
veldis á samfélagið heldur og þá
stórtyrknesku þjóðernishyggju sem
enn í dag vUl ekki kannast við
Armenamorðin Ulræmdu á dögum
heimsstyrjaldarinnar fyrri. (En haft
er eftir Hitler þegar hann var að
leggja á ráðin um útrýmingu Gyð-
inga að hann hafi sagt: Man nú
nokkur eftir Armenunum?)
Allra meina bót?
MUcUl stuðningur í Tyrklandi við
aðUd að ES skýrist að hluta tU með
því að þar em margir hópar manna,
sem kannski eiga í ýmsum væringum
Heimsmálapistill
Evrópumenn eru tvístígandi
Þjóðarframleidsla í Tyrklandi
er langtum lægri en
annarsstadar i Evrópu.
Þeir bjartsýnu segja sem svo: Spánn og írland
voru fyrir 30 árum mun trúaðri samféiög en nú
- með tilheyrandi afleiðingum fyrir iöggjöf,
stöðu kvenna og fieira. Því gætu Tyrkir ekki
farið sömu leið, þeir eru þegar mun „verald-
legra" ríki en önnur múslímaríki?
sín í mUli, en em með einkennUegum
hætti sameinaðir í því að telja að að-
Ud muni leysa vandamál hvers um
sig. Þjóðernisminnihlutar eins og
Kúrdar eða þá trúarlegur minnihluti
eins og rétttrúaðir kristnir menn von-
ast úl þess, að Evrópusambandið
muni tryggja þeim öryggi og jafnvel
einhverja sjálfstjórn í sínum málum.
Bisnessmenn hafa þegar noúð
hagnaðar af þeim samningum sem
þegar eru gerðh: við ESB. Verkalýður-
inn ætú auðveldara með að komast í
launaða vinnu í Evrópu. Frjálslyndh:
menn telja Evrópusambandið vörn
bæði gegn ofríki íslamista og svo her-
foringjaeinræði sem öðru hvoru hef-
ur gert mönnum lífið leitt í Tyrklandi.
Fólksflutningaóttinn
Evrópumenn eru svo tvístígandi
og margir slegnir ótta sem fýrr segir.
Margir hafa hugann fyrst og fremst
við efnahagslegar staðreyndir: þjóð-
arframleiðsla á mann er í Tyrldandi
aðeins um 30% af evrópsku meðal-
tali - þetta er of mikill munur og
dýr, hann verður alltof mikið álag á
okkar þróunarsjóði. Bæði Þjóðverj-
ar (þar sem nú þegar eru meira en 2
miljónir Tyrkja) og Frakkar ( sem
hýsa amk. sex miljónir múslíma frá
Norður-Afríku) telja sig eiga meira
en nóg með að koma öllum þessum
sæg nýbúa fyrir í samfélagi sínu.
Einmitt nú á síðustu misserum hafa
þær raddir gerst æ háværari í þess-
um ríkjum sem segja að áætlunin
um „íjölmenningarsamfélög" hafi
mistekist.
Mörgum verður starsýnt á það, að
meðan fólksfjölgun í grónum ríkjum
Evrópusambandsins hefúr stöðvast
(eða þá að fólki fækkar) þá fjölgar
Tyrkjum um eina miljón á ári hverju.
Um þetta er sagt sem svo: svo mikil
fólksfjölgun étur upp hagvöxt hvers
árs og kannski meira til og hún leiðir
til þess að ein helsta útflutningsafurð
Tyrkja verður fólk. Ekki síst það fá-
fróða sveitafólk sem verður fyrirffam
dæmt til utanveltutilveru í evrópsk-
um samfélögum - fyrir utan það, að
íslamskir klerkar gera sitt til að herða
á einangrun þess. Það eru ekki síst
viðbrögð við áframhaldandi og
kannski stórauknum búferlaflutning-
um Tyrkja til efnaðri héraða Evrópu
sem þeim stjórnmálamönnum sem
samþykkt hafa aðildarviðræður við
Tyrki stendur stuggur af. Þeir óttast
að almenningur í eigin löndum, sem
á eftir að keppa við aðkomumenn
um láglaunastörf og þjónustu vel-
ferðarkerfis sem víða er verið að
skera niður, beini póliúskri gremju
sinni gegn Tyrkjum. Með þeim
afleiðingum að upp blossi
úúendingahatur, eða hatur á
múslímum af því tagi sem fyrir
skemmstu skók af grunni sambýli
heimamanna og aðfluttra múslíma í
því umburðarlynda Holiandi.
Hlutverk Bandaríkjanna
Efahyggjumenn í liði evrópskra
stjórnmálamanna óttast það einnig
að innganga svo stórs og framandi
ríkis muni stöðva samrunaferlið í
Evrópu og gera það enn ólíklegra en
nokkru sinni fyrr að koma á sameig-
inlegri utanrflússtefnu ES-ríkja. Þeir
hafa lflca áhyggjur af því sumir hverj-
ir, hve kappsamir Bandaríkjamenn
eru um að greiða götu Tyrkja inn í
Evrópusambandið. Meðal þeirra eru
menn eins og áðurnefndur Helmut
Schmidt. Hann er ekki einn á báti
þegar hann heldur því fram, að með
þessu móti vilji Bandarfkjamenn
koma sem mestu af erfiðleikum í
samskiptum Vesturlanda við heim
Islams yfir á Evrópusambandið. Og
veikja það um leið - til að geta hafi
þeim mun frjálsari hendur til að
ráðskast með heiminn, án verulegr-
ar samkeppni af hálfu lasburða og
sundraðrar Evrópu.