Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.2005, Blaðsíða 46

46 LAUGARDAGUR 15. JANÚAR 2005
Menning DV
Þjóðleg fræði eru að nálgast konseptlist myndlistarinnar: um helgina verða opnað-
ar tvær sýningar í Þjóðminjasafni um yfirskyggða staði: álagabletti og bæi sem
enginn veit hvar stóðu. Hefur þú hugmynd um hvar þeir staðir eru og hvaða sögu
þeir geyma?
Hér stoð bær með burstir fjorar
í huganum endurómar rödd
Hauks Morthens, helsta dægurlaga-
söngvara þjóðarinnar á sinni tíð, í
lagi sem náði miklum vinsældum
um miðja 20. öld:
Hérstóð bærmeð burstir fjórar,
hér stóð bær á lágum hól.
Hér stóð bær, sem bernskuminning
•
KJtttil
Útsalan hafin
40-70% ) afsláttur
Kleppsmýrarvegi 8. 104 Rvk. («egnt Sonus Skutuvogi)
Opiö mán - tost frá 11-18 ug laug 10-1 1, simi: 553-1144, www.igma.is

vefur bjarma af morgunsól.
Hér stóð bær með blóm á þekju,
hérstóð bærmeð veðruð þil.
Hér stóð bær og veggjarbrotin
ennþá ber við lækjargil.
Texti Lofts Guðmundssonar rit-
höfundar er hjartnæm en raunsönn
lýsing á heimkomu margra í heiðar-
dalinn og fann lagið samhljóm hjá
þjóðinni þegar það kom fram.
Stærsta búsetubreyting íslands-
sögunnar var flutningur úr sveitinni
á mölina. Um 1920 voru 6.063
sveitabæir í byggð á fslandi en undir
aldarlok voru 4.754 bæir í byggð og
eyðibýli voru 1.714.
Ljósmyndir sem berast mynda-
safni Þjóðminjasafnsins eru misvel
skráðar og þangað berast söfn af
fllmum sem eru alveg óskráð. Þar á
meðal eru margar bæjarmyndir. Á
þessari sýningu er brugðið upp á
þriðja hundrað ljósmyndum af
Einn bærinn sem enginn veit hver er.
DV-mynd Þjóðminjasafn Isiands
'TV
óþekktum sveitabæjum. Myndirnar
eru allar frá 20. öldinni og flestar
teknar um miðbik hennar, á árun-

Situr beiskjan í þér?
Finnst þér líkaminn
þurfa á hreinsun að halda?
Vodkakúrinn
er tveggja tíma brjálað grín
Sem hjálpar til með hreinsun
líkama og sálar. Kúrinn er 100 %
gleðigjafi unnin úr yfir
10 tegundum gamanmála.
Tveggja tíma skemmtun:
Mælt er meö að fólk sitji kyrrt í
sætunum og hlægi hressilega
Getur stuðlað að þyngdartapi og
minna mittismáli.
Athugið að einstaklingsárangur
getur verið mismunandi. En áhrif
vodkakúrsins vara vikum saman.
Pantanir í síma 551 4700
www. vod ka ku ri nn. Is
um ffá 1930-60. Nú leitum við í
smiðju safngesta og biðjum þá að
hjálpa okkur að nafngreina bæina á
myndunum. Mannstu þennan stað,
varstu þar? Eru safngestir hvattir til
að líta við og flnna bæjunum stað í
minni sínu.
Ljósmyndasýningin Átján álaga-
blettir varpar samtímaljósi á
ævaforna þjóðtrú fslendinga. Fátt
hefur staðist jafn vel tímans tönn og
trú íslendinga á helgi álagablettanna
sem finna má í hverri sveit, þorpi,
bæ og jafnvel borgum, og skipta
hundruðum í landinu öllu. Enn
þann dag í dag njóta staðir þessir
friðhelgi og til eru bæði gamlar og
nýjar sögur af óhöppum og slysför-
um sem tengjast bromm á bann-
helginni.
Myndirnar voru teknar á árabil-
inu 1998-2003 og hafa nokkrar
þeirra birst í bókinni Landið, fólkið
Fátt hefur staðist jafn
vel tímans tönn og
trú íslendinga á helgi
álagablettanna sem
finna má í hverri
sveit, þorpi, bæ og
jafnvel borgum, og
skipta hundruðum i
landinu öllu.
og þjóðtrúin sem út kom árið 2001.
Það var Bjarni Harðarson ritstjóri
sem tók að rannsaka þetta fyrirbæri
1997. Hann var þá innlyksa yfir vetr-
artíma í Hollandi og tók að setja
saman skrá yfir bannhelga bletti á
Suðurlandi. „Það gafst gott næði í
Niðurlöndum,“ sagði Bjarni. Þegar
heim var komið setti hann saman
skrá yfir helstu staði, en trú á bann-
helga bletti er enn virk í þjóðarvit-
undinni og menn hafa þá ekki í
flimtingum. Hann týndi þá saman
úr viðræðum við fólk á Suðurlandi
og kom á óvart hversu margir stað-
irnir voru: „Sögur af álagablettum
þykja ekki fyndnar eins og sögur af
tröllum og álfum: þær eru fúlasta
alvara. Þessi þjóðtrú hefur marg-
ræðan uppruna; miltisbrandsstaðir
og dysjar manna eru ein deild, en
líka blettir annarrar náttúru: þurrk-
blettir gefa þurrk, blásturblettir
vind, ef slegnir eru og menn trúa
þessu enn. Svo eru blettimir sem
em ógreindrar náttúm og ekki má
hreyfa við öðmvísi en upp komi
óhöpp og slys."
Sýningin er tileinkuð átján barna
föður í álfheimum og öðmm forvitn-
um íslendingum, þessa heims og
annars. Þær standa til 27. febrúar og
em opnar alla daga nema mánu-
dagafrá 11 til 17.