Freyr - 01.05.1949, Blaðsíða 13

FREYR
157
anna skoðar sveitirnar einatt sem sælu-
stað frídaga, og ýmsir sveitaungl'ngar
skoða bæina sem skemmtistöðvar án á-
hyggja.
Skoðanir og álit beggja er einhliða,
sennilega jafn einhliða hjá báðum aðilum.
Æskan vill ekki vera háð þe:m vett-
vangi einum, sem hún er fædd og uppalin
við, unglingurinn vill snúa sér að því, sem
hann er hneigðastur fyrir. Það mundi ef-
laust gott eitt af því leðia, ef að leiðbein-
ar í atvinnufræðum væru veittar æskufólki
og ætti það að vera þáttur í uppeldisstarf-
inu, hluti af skólastarfi barna og unglinga
að kynnast jmsum þáttum starfa þeirra,
sem þjóðfélagið ætlast til að einstakling-
arnir framkvæmi.
★
Það sem að framan segir á auðvitað við
fyrst og fremst í Noregi, þar sem umrætt
málgagn er skráð, en mundi það ekki einn-
ig gilda hér á landi?
Það er viðurkennt, að þorri þeirra, sem í
bæjum búa hér á landi, hefir verið alinn
upp í sveitinni. Hér skal ekki um það rætt
hvorir séu betri og nýtari borgarar, þeir
sem í dalnum eða á mölinni fæðast og
vaxa, um það hafa oft orðið orðaskipti og
stundum deilur. Hitt er víst, að úr sveit-
inni flytja langtum fleiri en þeir, sem
þangað koma. Sveitin kostar uppeldi fjölda
ungmenna, sem þaðan fara á æskuskeiði
og ekki koma heim aftur. Margt af þessu
unga fólki fer til þess að leita verkefna
við sitt hæfi, því er ekki að neita — sumt
fer ef til vill fljótandi með straumnum,
berst áleiðis til strandar eins og sprek á
straumvötnunum sem þangað stefna, háð
lögmálum þyngdarinnar.
En hvað um það. Hitt er líka algengt, að
úr djúpum dölum, frá bændabýlum undir
fjallahlíðum, fara bændasynir og dætur
út í heiminn til þess að leita sér fjár og
frama, tH þess að stunda iðju og til þess
að beita orku sinni ævilangt við mikils-
verð og þörf verkefni, í eigin þágu og al-
þjóðar, fjarri föðurgarði.
Og það skal sagt og undirstrikað, að
margir eru þeir menn og konur, sem að
heiman hafa farið, og gert hafa garðinn
frægan, gert sveit sinni meiri sóma þar,
sem ævistarfið er unnið, en orðið hefði ef
það hefði verið rækt heima í héraðinu.
Aðstæðurnar eru stundum þannig í ætt-
sveitinni, að góðir hæfileikar njóta sín
ekki, jarðvegur sá er ekki til, sem veitt
geti næringu og vaxtarskilyrði þeirri spíru,
sem annarsstaðar fellur í viðeigandi mold
svo að vaxtarbroddurinn getur þar stefnt
upp á við.
Úr íslenzkum sveitum er kominn fjöldi
fræðimanna, vísindamanna, listamanna, og
allskonar manna, sem aldrei hefðu átt þess
kost að efla meðfædda eiginleika og hneigð
heima í sveitinni. Annar vettvangur hlaut
að vera við þeirra hæfi.
Úr íslenzkum sveitum hafa líka farið
margir þeir menn og konur, sem vissulega
hefðu getað skapað fjárhagslega og menn-
ingarlega tilveru þar, eins vel og á þeim
stað, sem straumurinn hefir af tilviljun
borið þau á land.
í íslenzkri sveit hefir aðeins ein stétt
manna getað skapað sér framtíð til þessa
— bændurnir. Nú já — í viðbót má telja
presta, og lækna, sem annars fer þar fækk-
andi og svo kennara, sem þar munu raun-
ar fleiri nú en fyrir 50 árum síðan, en sem
auðvitað fer fækkandi þegar barnahópur-
inn minr.kar þar.
Þeim, er iðnað og iðju vilja stunda, eru