Freyr - 01.12.1972, Page 10

í Setesdal hefur ávallt ríkt forn og fastheldin
menning og þar hafa löngum húið sögufróðir menn.
Ættfræði og atburðasaga hefur verið sterkur þátt-
ur í ívafi lífsins og kempumenni, eins og þetta,
sem myndin sýnir, verið þar mörg. Bóndi kemur
hér tii dyra í hversdagsflíkum.
var treystur með virkilegum menningar-
atriðum. Þeim var einatt tryggður mögu-
leiki til þess að kynna sér menningarlíf
og athafnir fólks í öðrum löndum.
* * *
Tímar komu. Ár og aldir liðu. Landið
skiptist á fleiri hendur. Ríki og kirkja
eignuðuzt lönd og lendur, en á því landi
bjuggu einnig bændur. Á sautjándu öld-
inni fóru örir menningarstraumar um lönd
Evrópuþjóða. Prentlistin studdi þá og
hraðstreymi menningarþátta var mikið
langt til norðurs.
Embættismenn skráðu frásagnir, sem
áður höfðu gengið frá manni til manns í
tungutaki. Þeir sáu frelsi, athafnir og stolt
bændastéttarinnar og hjálpuðu til að
kynna athafnir hennar og menningu. Þá
þótti í frásögur færandi, að bændur mál-
uðu gluggagrindur í húsum sínum og gler-
rúður voru þar jafnsnemma og hjá efna-
mönnum bæjanna, sem höfðu viðskipta-
sambönd sín langt í suðri.
En þegar þar kom, að ágjarnir embætt-
ismenn vildu sniðganga gildandi lög og
beita ofbeldi, tókst það einatt þegar smæl-
ingjar áttu í hlut, en þar var harðfylgi og
sterkri andstöðu að mæta, er ganga skyldi
á hlut stoltra og stórætta bænda. Um þetta
sagði danskur embættismaður á sextándu
öld er bændur létu ekki beygja sig and-
stöðulaust:
„Bændurnir hafa löngum verið stífir,
þráir, sjálfráðir, mikillátir, óbilgjam-
ir og uppvöðslusamir, og það eru þeir
enn á ýmsum landssvæðum, allt frá
fjöru til fjalls, fastheldnir á fornar
venjur og nærri lætur að þeir séu að
fornum hætti hneigðastir til að vega
presta og biskupa, fógeta og umboðs-
menn.“
Þegar gengið skyldi á hlut bænda létu
þeir hart mæta hörðu, um það þarf ekki
að efast, en frásögn embættismanna hefur
vafalaust verið hlutdræg. Bændur vildu
466
F R E Y R