Freyr - 01.12.1972, Page 55

Þarsteinn Þorsteinsson.
ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON
og GUNNAR ÓLAFSSON:
SALTHUNGUR it
og mafarsaltþörf
búfjár
Gunnar Ólafsson.
Yfirlit.
• Mikil áraskipti virðast vera að matar-
saltmagni heysins samkvæmt mæling-
um á Rannsóknastojnun landbúnaðar-
ins, og nú í haust virðist saltmagn
heysins vera í lágmarki. Sú tilgáta er
rœdd að þessi mismunur stafi af salt-
veðrum af hafi sem séu ekki árviss.
• Mælingar á tilraunastöðinni á Keldum
benda til þess að salthungur muni
vera í sauðfé sem kemur af afréttum
í haust. Athugun á saltmagni gróðurs
og heyja bendir til þess að það sé
nokkuð langt undir þarfamörkum.
9 Ráðlegt er að gefa sauðfé og kúm í
geldstöðu, sem ekki fá fóðurbætissalt,
en forðast salteitranir sem búféð getur
fengið vegna óhóflegs áts á salti, eða
það skemmi í sér tennur á saltsteinum
meðan salthungur þess er mest.
• Varað er við því að salthungraðar
skepnur geti náð í tilbúinn áburð
vegna þess að hann er eitraður.
Inngangur.
Ýmis konar steinefni eða sölt þurfa að
vera í fóðri búfjár, og það sem oftast þarf
að gefa búfé sérstaklega af því tagi, er
talið að sé matarsalt. Matarsaltið er sam-
band natríums og klórs í hlutföllunum 46
hlutar natríum á móti 71 hlutum klórs.
Það er fyrst og fremst natríum, sem getur
skort í fæðuna og beinast mælingarnar
frekar að því. Magn matarsalts í blóði er
sem næst 9 g í hverjum lítra og getur
lítið breytzt frá því. Fyrr minnkar vökv-
inn í skepnunni en saltmagnið víki veru-
lega frá þessu.
Natríum og klór eru í ríkum mæli í
fóðri úr dýraríkinu, t. d. í mjólk, blóði,
síldar- og fiskimjöli. Fóður úr jurtaríkinu
er yfirleitt saltsnautt.
Víða um lönd er hörgull á matarsalti í
fóðri búfjár. Veldur það ýmsum kvillum,
skertri nyt og rýrnun annarra afurða. Er-
lendis er víða hafður saltsteinn í högum
til að bæta úr þessu. Sums staðar hér á
landi eru bændur líka farnir að hafa þenn-
an hátt á. Skepnur sem ekki fá nóg salt
verða ólmar í það eins og þyrst skepna í
vatn. Þær naga hluti með saltbragði og
éta jafnvel mold. Jórturdýr naga bein og
hross sleikja svitann hvert af öðru. Þetta
hefur verið nefnt salthungur. Aður fyrr
var talið að skepnur gætu þekkt þau efni
sem þau vantaði. Þessu hélt hinn þekkti
lífeðlisfræðingur Brandt Rehberg fram í
fyrirlestrum meðal annarra. Salthungur
F R E Y R
511