Freyr - 01.12.1972, Blaðsíða 59

arfénu. Ekki er að vænta að saltmagn
blóðsins breytist mikið við salthungur.
Munurinn á hemóglóbíni á fénu á Hvann-
eyri og fénu í réttunum nú í haust er
sennilega mælikvarði á það hve mikill
vökvi er í skepnunni (4). Blóð skepnunnar
og annar vökvi utan frumnanna nemur um
fjórða hluta af þunga hennar. í sauðkind
gætu því verið 10—14 lítrar af vökva. Þeg-
ar hemóglóbínmagnið hefur aukizt um
15% gæti skepnan hafa misst meira en
einn lítra við salthungrið. í þessu vökva-
magni eru 4—5 g natríums og það er sá
forði sem hún gæti haft með sér á fjall
ef vel væri búið að henni í byggðinni.
Þörfin fyrir natríum og klór.
Öllu réttara er að tala um þörfina fyrir
natríum og klór en matarsalt því að natr-
íumþörfin er litlu meiri en klórþörfin
miðað við þau hlutföll sem eru í matar-
salti. Þörfina má ákvarða á ýmsan hátt.
— Líkaminn getur nýtt efni eins og natr-
íum og klór hvað eftir annað þótt þau séu
á hreyfingu innan líkamans, og þess vegna
virðist réttmætt að reikna viðhaldsþörfina
eftir því hve mikið líkaminn lætur frá sér
af þessum efnum (í saur + svita + þvagi).
— Enska tilraunaráðið (ARC) (6) áætlar
að nautgripir gefi frá sér 1,7 g natríums á
100 kg lifandi þunga á dag og 2,6 g klórs
á 100 kg lifandi þunga á dag. Ef við gerum
ráð fyrir að meðalþungi íslenzkra kúa sé
400 kg ætti viðhaldsþörfin að vera 6,8 g
natríum og 10,4 g klórs á dag.
Áðurnefndir aðilar reikna með að í kúa-
mjólk sé 0,6 g natríum í hverju kílógrammi
og 1,15 g af klór.
Heildarþörf íslenzkra nautgripa fyrir
natríum og klór ætti því að vera eins og
segir í töflu 5.
Matarsalt og fóðrun.
Tölurnar í töflunni sýna g efnanna á
dag. Síðasti dálkurinn, sem sýnir matar-
salt, er miðaður við þörfina fyrir natríum,
en hún er hlutfallslega nokkru meiri en
Tafla 5.
Natríum Klór Matarsalt
0 6,8 10,4 17,3
0 (2 síðustu f. burð) mán. 9,0 12,2 22,9
10 13,1 21,9 33,4
20 19,4 33,4 49,3
30 25,7 44,9 65,4
hlutföllin milli þessara efna eru í matar-
saltinu eins og að ofan segir.
Á vegum búfjárræktarsambands Evrópu
(EAAP) hefur Frens (7) reiknað út líking-
ar til ákvörðunar á natríum- og klórþörf
nautgripa. Niðurstöður hans byggja á
hollenzkum rannsóknum. Líkingarnar eru:
g natríum á dag í fóðri = 0,016 V + 0,75 M
g klór á dag í fóðri = 0,04 V + 1,1 M
V = líkamsþungi í kg
M = mjólkurmagn í kg á dag.
Samkvæmt þessum tölum er þörfin ör-
litlu meiri en ensku tölurnar gefa til kynna
en munurinn er þó hverfandi.
Við 20—30 kg nyt er þörfin fyrir salt
3—4 sinnum meiri en til viðhalds.
Ef borið er saman hvað kýrin þarf af
natríum og það sem hún fær úr töðunni
og miðað er við efnamælingar Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins kemur í ljós
eftirfarandi: 1. Kýr sem étur eftir lyst
sinni 10—12 kg heys á dag í geldstöðu
fyrir burð með meðalmagn natríum 0,11%
í heyi, þá fær hún 11—12 g natríum, þarf
9. Þetta dugar með naumindum. 2. Ef er
lágmarksmagn natríum í töðunni er það
helmingi minna, þannig er það í ýmsum
landshlutum, þá fær hún aðeins 5—6 g
sem er alltof lítið. 3. Hámarksmagnið virð-
ist fullnægjandi fyrir kýrnar. 0,16% er
meðalmagnið á Vesturlandi og það merkir
að kýr sem étur að lyst sinni fær nóg
natríum allt til 15 kg' nytar.
Sauðfé þarf á tiltölulega meira magni
515
F R E Y R