Freyr - 01.11.1983, Side 17

Ráðunautafundur 1983
Ólafur R. Dýrmundsson
ráðunautur
Samstilling burðaráa
Á Ráðunautafundi 1983 flutti dr. Ólafur R. Dýrmundsson erindi um athuganir á
samstilling burðar áa. Hér er um nýjung að rœða sem vert þykir að kynna, og með leyfi
höfundar er erindið birt hér lítillega breytt. Ritstj.
Erlendar rannsóknir
Síðustu daga meðgöngutímans
verða margþættar hormóna-
breytingar í ánni. Meðal þeirra
breytinga er verulega aukin fram-
leiðsla á „corticosteroid“ og „oes-
trogen“ vökum, og með inn-
sprautun slíkra efna er unnt að
koma af stað fæðingu hjá ám og
kvendýrum fleiri tegunda spen-
dýra (HUNTER, 1980). í kjölfari
hinna miklu framfara sem hafa
orðið við samstillingu gangmála
áa undanfarin 10—15 ár hefur
verið unnið að tilraunum með
samstillingu burðar í hópum áa,
aðallega með innsprautun „beta-
methasone", „dexamethasone"
eða „dexafort“ , sem öll hafa
„corticosteroid“ — verkanir, og
með „oestradiol benzoate“ sem
hefur „oestrogen“ — verkanir
(RESTALL, HERDEGEN og
CARBERRY, 1976; PENNING
og GIBB, 1977). Innsprautuðu
ærnar hafa að jafnaði borið á færri
dögum en ella, og ekki hefur orð-
ið vart óæskilegra hliðarverkana
af þess háttar vakameðferð,
hvorki á móður né afkvæmi.
Tæknin er þó enn á tilraunastigi,
en Frakkar munu vera einna
lengst komnir í að nýta þessar
aðferðir við hagræðingu á sauð-
burði.
Athuganir vorið 1982
Með hliðsjón af þeim árangri, sem
náðst hafði erlendis, var ákveðið
að gera athugun á samstillingu
burðar nokkurra áa á tilraunabú-
unum á Hesti og Hvanneyri vorið
1982. Á báðum stöðunum voru
tiltækar fullorðnar ær sem höfðu
samstillta fangdaga, þ. e. a. s. 21.
desember á Hesti og 11.—12. des-
ember á Hvanneyri. Tíu ær á
hvoru búi voru sprautaðar í
vöðva, hver með 5 ml af „dexa-
fort“ frá lyfjafyrirtækinu INTER-
VET, allar Hestærnar að kvöldi
140 dags frá fangi, þann 10. maí,
en Hvanneyrarærnar að kvöldi
140 dags (5 ær) og 141 dags (5 ær),
þann 1. maí. Á móti innsprautuðu
ánum (A-flokkar) voru valdar
sambærilegar ær (B-flokkar) með
tilliti til fangdags, aldurs, þunga
og fyrri frjósemi. Ærnar í báðum
flokkunum gengu alltaf saman og
fengu því sömu fóðrun og meðferð
á hvoru búi. Á Hvanneyri voru
ærnar vetrarrúnar. Pær báru allar
á húsi á báðum búunum. Burðar-
tími ánna var skráður nákvæm-
lega, og var tímasetning fæðingar
miðuð við fyrra lambið hjá tví-
lembu eða það fyrsta hjá þrí-
lembu. Að öðru leyti var skráning
upplýsinga um lambféð með sama
hætti og venjulega á þessum
búum. Umsjón með athugunum
höfðu þeir Sigurgeir Þorgeirsson
og Jón Halldórsson, á Hesti, og
Jón Viðar Jónmundsson og Guð-
mundur Hallgrímsson, á Hvann-
eyri.
Niðurstöður
Á Hesti báru ærnar sent fengu
„dexafort" — meðferð að meðal-
tali 39 klukkustundum og 21 mín-
útu eftir innsprautun. Breyti-
leikinn var mikill, þ. e. a. s. 18
klst. og 52 mín. til 73 klst. og 52
mín. A Hvanneyri leið að meðal-
tali töluvert lengri tími frá inn-
sprautun til burðar eða 60 klst. og
29 mín með breytileika frá 36 klst.
og 52 mín til 80 klst. og 18 mín.
Þær Hvanneyrarær, sem voru
sprautaðar eftir 141 dags með-
göngu, báru að meðaltali aðeins
59 mínútum seinna en þær, sem
höfðu gengið með fang einum
degi skemur, en það er ekki telj-
andi munur og því talið eðlilegt að
greina ekki á milli þessara áa í
uppgjöri.
I 1. og 2. töflu er að finna
upplýsingar um burðardag, með-
göngutíma og frjósemi ánna í báð-
um athugununum og fæðingar-
þunga lambanna. Birt eru meðal-
töl og breytileiki. Á Hesti báru
innsprautuðu ærnar að meðaltali
FfíEYR — 865