Freyr - 15.07.1987, Blaðsíða 17

Sturla Friðriksson.
Rannsóknastofnun landbúnaðarins.
Vistfræöirannsóknir.
Vistfrœðirannsókn er tiltölulega nýr þáttur í störfum Rannsóknastofnunar landbúnaðar-
ins. Að vísu höfðu ýmsar rannsóknir áður verið framkvœmdar við stofnunina, sem voru
þess eðlis, að þœr hefði má,
Þannig voru á vegum Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins gerðar
athuganir á áhrifum frá eldgosum,
svo sem gosinu í Heklu 1970 og
1980 og gosinu í Heimaey 1973 en
þá var um að ræða flúoreitrun og
ýmsar gróðurskemmdir af ösku og
vikri. Einnig eru kalrannsóknir
vistfræðilegs eðlis, þar sem um er
að ræða samspil jarðvegs, gróð-
urs, dýra og veðurfars, og þarf að
kanna alla þessa þætti í samhengi
til þess að skilja orsakir kals á
túnum og tjóns á gróðri. Stofnun-
in hefði einnig látið sig varða
beitartilraunir og áhrif beitar á
landið jafnt sem landeyðingar- og
uppgræðslurannsóknir. En þessi
viðfangsefni eru einnig að nokkru
leyti vistfræðileg að eðli. Sérstök
fjárveiting til vistfræðirannsókna
við Rala Var hins vegar fyrst feng-
in árið 1975 eftir að „þjóðargjöf-
in“ var veitt og landgræðsluáætl-
unin gekk í gildi, en þá var ráð
fyrir því gert að hluti fjárins færi til
vistfræðirannsókna eða til könn-
unar á ýmsum áhrifum víðtækrar
ræktunar.
Samfara auknu uppgræðslu-
starfi og því aukna fjármagni sem
þá fékkst til þess að hefta upp-
blástur og rækta aftur gróður á
eyddum svæðum þótti rétt að
veita fé til rannsókna á árangri
þessa uppgræðslustarfs og athuga
hvernig gróðri reiðir af á gróð-
ursnauðum söndum sem sáð er í
og borið á. Einnig þótti rétt að
gera athuganir á uppblásturshraða
með mælingum á rofabörðum og
með athugunum á ástandi gróð-
urjaðranna og öðrum gróðurfars-
flokka undir vistfræði.
Greinarhöfundur við rannsóknir á Land-
mannaafrétti 1980.
Ljósm. Jónas Jónsson.
breytingum er verða á landi sem
er að blása upp og síðan að
fylgjast með árangri uppgræðslu-
aðgerða.
Uppgræðsluskilyrði hér á landi
eru misjöfn, t.d. vegna mismunar
á jarðvegsgerðum og á mismun-
andi veðurfari, sem er breytilegt
eftir landshlutum og hæð yfir sjó.
Má ætla að velja megi tegundir
sáðplantna til uppgræðslu sem
hæfa sérstaklega hinum ýmsu skil-
yrðum. Þess vegna hafa verið
gerðar tilraunir með sáningu ým-
issa grasa og belgjurta á örfoka
svæðum í mismunandi hæð og
jarðvegi og í nokkur ár hefur verið
fylgst með sprettu og þroska gras-
tegunda samfara veðurfarsmæl-
ingum. Þessar athuganir hafa ver-
ið gerðar á Hveravöllum og jafn-
framt á tilraunastöðinni Korpu og
hafa starfsmenn Veðurstofu ís-
lands annast mælingar á Hvera-
völlum.
Þá má geta þess, að rétt þótti að
kanna hvort ræktun gæti á ein-
hvern hátt raskað sjaldgæfu
plöntu- og dýralífi og haft þannig
skaðleg áhrif á annað lífríki og
umhverfi þess. Ræktun getur
hugsanlega haft áhrif á afkomu og
breytt stofnstærð annarra grasbíta
en hinna venjulegu húsdýra lands-
manna. Má þar til nefna gæsir,
álftir og hreindýr.
Þessi og ýmis fleiri viðfangsefni
á sviði landbúnaðarvistfræði þótti
rétt að kanna, svo sem áhrif
mengunar frá landbúnaði og ýmis
áhrif vargs og villidýra í samneyti
við landbúnað.
Eitt veigamikið viðfangsefni,
sem rétt þótti að taka fyrir, var
framræsla mýrlendis með öllum
þeim hugsanlegu áhrifum sem
uppþurrkun votlendis getur haft á
lífríki mýrarinnar og nærliggjandi
umhverfi.
Mýrlendi íslands.
Mýrar á íslandi eru taldar vera
um 10.000 ferkílómetrar að flatar-
máli eða tæpur helmingur af
gróðurlendi landsins. í mýrum
hefur safnast saman mikið magn
lífrænna efna, sem víða hefur
myndað þykkt mólag. Elstu mýrar
hér á landi hafa fyrst tekið að
myndast í lok síðustu ísaldar. Mýr-
lendi er heimkynni fjölda lífvera,
bæði plantna og dýra, og vistkerfi
þetta hefur orðið manninum og
húsdýrum hans notadrjúgt ekki
Freyr 545