Freyr - 15.04.1991, Blaðsíða 29

8.’91
FREYR 341
700
600
500
400
300
200
100
0
Mynd 1. Útflutningsbœtur ríkissjóðs vegna mjólkur á tímabilinu 1986 -1991.
Millj. kr.
1986 1987 1988 1989 1990 1991
að ræða. Rétt er einnig að benda á,
þegar framleiðslutölur eru skoðað-
ar, að þar inni eru áhrif af s.k.
tilfærslum og er þá átt við þær
heimildir er gefnar hafa verið til að
nýta rétt frá undangengnu verð-
lagsári eða geyma sér rétt til nýt-
ingar til næsta verðlagsárs. Þessar
heimildir voru auknar á síðastliðnu
verðlagsári og átti það verulegan
þátt í framleiðsluaukningunni.
Síðan gætir alltaf árferðisáhrifa í
framleiðslunni. Hvað sem að öðru
leyti má um þessar framleiðslutöl-
ur segja þá er ljóst að framleiðsla
mjólkur er enn heldur mikil miðað
þarfir innanlandsmarkaðarins.
Þegar litið er til birgðatalnanna þá
eru þær auðvitað ekkert annað en
afleiðing af framleiðslu, sölu og
útflutningi. Benda verður á að
magn birgða segir ekki alla sög-
una, því að samsetning þeirra
skiptir verulegu máli. Þó má segja
að 19 milljón lítra birgðir séu of
miklar birgðir. Rætt hefur verið
um að u.þ.b. 16 milljón lítra birgð-
ir séu það sem kalla megi hag-
kvæmar birgðir og þá að teknu
tilliti til öryggissjónarmiða þegar
mjólkurframleiðslan er í lágmarki
á vetrartímanum.
Undanrennuhluti mjólkur
Pað er ástæða til að nefna fram-
leiðslu úr undanrennuhluta mjólk-
urinnar, en hún kemur ekki beint
fram í töflu 1 hér að framan, sem er
að öllu leyti miðuð við fitugrunn.
Talið er að um þessar mundir sé
umframframleiðsla á undanrennu-
hluta mjólkur er svari til u.þ.b. 5
milljón lítra af undanrennu á ári.
Fram til þessa hefur í uppgjöri
verðábyrgðarmagns búvörusamn-
inga verið ákveðið að þetta magn
væri innan verðábyrgðar ríkis-
sjóðs. Undanfarin ár hafa greiðslu-
skuldbindingar ríkissjóðs vegna
þessa verið milli 90 og 100 milljónir
króna. Hér er um fjármögnun að
ræða sem líklegt er að lendi fyrr
eða síðar á mjólkurframleiðendum
og mjólkuriðnaðinum ef ekki tekst
að finna betri markaði erlendis fyr-
ir þessa umframframleiðslu sem nú
er fyrst og fremst flutt út í formi
undanrennumjöls og undanrennu-
osta.
Þó ber að nefna þá þróun sem átt
hefur sér stað á undanförnum
árum, en hún hefur verið á þann
veg að eftirspurn og neysla á viss-
um fituminni afurðum, svo sem
léttmjólk, undanrennu og
smjörva, hefur aukist á kostnað
fituríkari afurða, svo sem nýmjólk-
ur og smjörs. Petta gæti haft það í
för með sér, að með sömu þróun
og verið hefur, yrði umframundan-
renna væntanlega minni og innan
nokkura ára mætti ætla að jafnvægi
yrði á milli eftir-spurnar eftir fitu
og próteini (undanrennu).
Mjólk utan verðóbyrgðar
Rétt er hér að fjalla í örfáum orð-
um um það magn mjólkur er fallið
hefur utan verðábyrgðar ríkissjóðs
og flutt hefur verið út á ábyrgð
framleiðenda. Myndin 2 sýnir þær
stærðir sem hér er um að ræða.
Eins og sjá má af mynd 2 hefur
umframmjólk framleiðenda stöð-
ugt farið minnkandi og þeir því
þurft að greiða minna framleiðslu-
Þús. lítrar
85/86
86/87
87/88
89/90
90/91
Verðlagsár
Mynd 2. Umframmjólk verðlagsáranna 85/86-89/90