Freyr - 01.03.1994, Side 7

Búa við lands- og sjávargagn
Freyr í heimsókn í Stóru-Hámundarstaði
Stóru-Hámundarstaðir á Árskógsströnd eru nyrsta jörðin íÁrskógshreppi. Hún er landnáms-
jörð og þar hafði Helgi magri vetursetu fyrst eftir að hann kom til landsins.
Elín og Baldvin.
Landnáma greinir frá því aö þeir
félagar fengu vetur mikinn og lá við
skepnufelli og búþroti. Má nærri
geta hvort Helga og föruneyti hans
hefur ekki brugðið við að koma úr
landgæskunni og hlýindunum á ír-
landi, enda beið hann ekki boðanna
vorið næsta og leitaði inn í landið,
þar sem ekki var eins snjóþungt. En
félagi hans og tengdasonur, Há-
mundur heljarskinn, kunni að lík-
indum betur við sig úti við sjóinn og
fiskimiðin, því hann og Ingunn kona
hans voru kyrr og fóru að búa þar
sunnan við hálsinn og nefndu að
Hámundarstöðum. Sá bær er því
fyrsti landsnámsbærinn á þessum
slóðum, og náði landareignin fyrst
um sinn milli Svarfaðardals og
Hörgár. Nú er breidd landareignar-
innar 3,5 km en túnið er 40 ha.
Beitiland er mikið en snjóþungt.
Bæjarhús standa skammt austan við
þjóðveginn, um 39 km frá Akureyri.
Sveitin hefur verið skógi vaxin á
fyrri tíð eins og nafn hennar og ýmis
örnefni benda til, og enn finnast
birkileifar í brekkum á Þorvaldsdal.
Ummerki um fornar kolagrafir er
víða að finna í Hámundarstaðahálsi.
Núverandi ábúendur á Stóru-Há-
mundarstöðum eru Baldvin, sonur
Haraldar Davíðssonar fyrrum
bónda þar og k.h. Önnu Baldvins-
dóttur sem er ættuð úr Svarfaðardal
- og kona hans Elín Lárusdóttir frá
Stóra-Dunhaga í Hörgárdal. Þau
byrjuðu að búa 1973 með foreldrum
Baldvins. Þá var blandað bú og
Baldvin byrjaði með sauðféð. Árið
1976 tóku þau Elín við öllu búinu, og
1986 hættu þau alfarið með mjólkur-
framleiðslu og hafa síðan eingöngu
verið með fé. Elín vinnur utan heim-
ilis í hlutastarfi.
- Ástæðan fyrir því að við snerum
okkur eingöngu að sauðfé var sú,
segir Baldvin, að þegar við vorum að
byrja okkar búskap, þurfti að byggja
hér allt upp og þá var okkur ráðlagt
að framleiða kindakjöt, því það væri
ævinlega hægt að selja það. Þá var
byrjað á því að byggja fjárhúsin og
síðan vita allir hvernig þróunin hefur
verið.
Tíminn leið, ég var með nýleg
fjárhús, búinn að byggja við þau
heygeymslu. Fjárhúsin voru ekki
hálfnýtt, fjósið gamalt og mjólkin
framleidd á undanþágu; þá var ekki
um annað að ræða en nota síðasta
tækifærið sem bauðst á meðan að
frjálst var að færa á milli og það var
bara drifið í því.
Fjárhúsin standa utan og neðan
við íbúðarhús Baldvins og Elínar og
í þeim er rúm fyrir 400 fjár. Þar eru
nú um 300 kindur á fóðrum, en voru
fleiri á árum áður.
Hvernig heyskap hefur þú?
Eingöngu vothey og heyjað í flat-
gryfjur.
Hvernig líkar þér það?
Mér líkar það vel. Vélakostnaður-
inn datt algerlega niður. Heyskapur
stendur hér í 9-18 daga; það fer
náttúrlega eftir tíðarfari.
Ég byrja yfirleitt ekki snemma að
slá. Þegar maður er eingöngu með
fé, þá eru túnin beitt fram eftir öllu
vori; það er verið að hlífa afréttinni
og hafa fé á túnum eins lengi og
mögulegt er, eins og t.d. í fyrravor
sem var afskaplega kalt, eins og
menn muna.
Á síðustu 10 árum hefur Baldvin
endurræktað um helminginn af tún-
inu og hefur farið upp í 4 ha á ári.
Hann ræktar repju til haustbeitar.
- Repjan bíst ákaflega vel. Lömb-
in byrja á því að éta sig inn í akurinn
og bíta blöðin og síðan fara þau á
stönglana. Rollurnar naga svo það
sem eftir er.
Tekur þú mlð af
hámarksafurðastefnu í
sauðfjárrœkt?
Nei. Mín speki er sú að leggja
aldrei í kostnað nema vera viss um
að fá hann ríflega til baka.
5*94 - FREYR1S1