Freyr - 01.03.1994, Blaðsíða 32

Á það ber að minna í þessu sam-
bandi að Island mun greiða í þróun-
arsjóð Suður-Evrópuríkja, sem
samið var um í sambandi við EES.
Þannig eru íslendingar að niður-
greiða og styrkja framleiðslu sem
verður í beinni samkeppni við inn-
lenda framleiðslu.
1.3. Verslun með jarðir og land.
Talið er líklegt að eftirspurn eftir
fasteignum og fasteignaréttindum
muni aukast hérlendis með tilkomu
EES samningsins. Má í því tilefni
vísa til skýrslu Tryggja Gunnarsson-
ar, Ólafs W. Stefánssonar og Stefáns
M. Stefánssonar um fasteignir hér-
lendis og EES samninginn.
í upphafi samningaviðræðnanna
var farið fram á að gerðir yrðu fyrir-
varar um möguleika erlendra aðila
um kaup á landi, hlunnindum og
jörðum hérlendis. Stéttarsamband
bænda gerði einnig kröfu um að
þeim viðhorfum yrði haldið til
streitu. Þessir fyrirvarar hurfu í
samningaviðræðunum. Þess í stað
var því haldið fram af stjórnvöldum
að eftir að samningarnir væru undir-
ritaðir, þá mætti hefjast handa við að
girða fyrir þann möguleika að er-
lendir aðilar gætu keypt jarðir og
land án hindrana. Stéttarsamband
bænda hélt því hins vegar ætíð fram
að slíkur möguleki væri óraunhæfur,
og vísaði í því sambandi til reglunnar
um bann við mismunun milli ein-
staklinga innan EES.
Þetta var staðfest eftir að farið var
að reyna að semja lagafrumvarp á
vegum landbúnaðarráðuneytisins
um að tryggja forkaupsrétt Islend-
inga í sambandi við verslun með
jarðir og land. Það kom glögglega í
ljós að ef settar yrðu upp þær reglur
sem myndu tryggja það að erlendir
aðilar gætu ekki keypt jarðir, þá
myndu þær samtímis gera landeig-
endum ókleift að selja íslendingum
jarðir. Þetta er alsendis óásættanleg
niðurstaða fyrir bændur á samdrátt-
artímum, þegar verið er að taka
jarðir úr hefðbundinni búvörufram-
leiðslu.
Það er hins vegar ekki að ástæðu-
lausu að ýmsir hafa nokkrar áhyggj-
ur af því að erlendir aðilar hafi
óhefta möguleika á að kaupa land
hérlendis. Þróun mála erlendis, s.s.
innan EB hefur sýnt að ásókn í land
176 FREYR - 5*96
þar sem er tiltölulega rúmt um hefur
aukist stórlega.
1.4. Endurskoðun ákvœða um
verslun með búvörur.
Eins og áður er sagt var því haldið
fram af opinberum aðilum meðan á
samningaviðræðunum stóð, að land-
búnaðurinn myndi standa alveg utan
við samninga um Evrópskt Efna-
hagssvæði. Eins og bent hefur verið
á þá reyndist niðurstöðan önnur
þegar upp var staðið.
Menn geta verið misjafnlega sáttir
við þá niðurstöðu sem fyrir liggur
varðandi landbúnaðinn í EES samn-
ingnum. Sú niðurstaða er hins vegar
langt í frá endanleg, þar sem í samn-
ingnum eru ákvæði um að auka eigi
smám saman frjálsræði í viðskiptum
með landbúnaðarafurðir og endur-
skoða eigi skilyrði fyrir viðskiptum
með þær á tveggja ára fresti. Þeirri
endurskoðun skal vera lokið í fyrsta
sinn fyrir árslok 1994.
Hérlendis hafa stjórnvöld markað
þá stefnu að hverfa frá greiðslum til
styrktar útfluttum landbúnaðarvör-
um. Á það ber að minna í þessu
samhengi að útflutningur frá EB er
stórlega styrktur og verður það
áfram með tilkomu EES.
Ekkert er vitað um hvaða mark-
mið núverandi stjórnvöld hafa sett
sér í þessum viðræðum, um hvaða
vörur á að fjalla eða hvaða áherslur
önnur lönd munu setja í þessu sam-
bandi. Á hinn bóginn er ljóst að það
eru allir möguleikar opnir hvað
varðar endurskoðun á þeirri stöðu
sem er fyrirliggjandi í dag.
2. GATT samningarnir.
Fram að Uruguay umferð GATT
samninganna var landbúnaðurinn
meðhöndlaður á sérstakan hátt inn-
an GATT ásamt fataiðnaðinum.
Þegar Uruguay umferðin hófst árið
1986, þá töldu ráðherrar aðildar-
landa GATT mikla nauðsyn á að
taka landbúnaðinn með. Markmiðið
var að gera heimsverslun með bú-
vörur skipulagðari og ná fram
stöðugra verðlagi.
Endanleg niðurstaða landbúnað-
arkaflans felur í sér lækkun opin-
'oerra stuðningsaðgerða við land-
búnaðinn ásamt því m.a. að inn-
flutningsbann verður „sýnilegt" í
formi tollígilda.
í landbúnaðarkafla samningsins
eru eftirfarandi þrír meginkaflar:
* markaðsaðgangur
* innri stuðningur
* útflutningsbætur
í sérstökum kafla er fjallað um
heilbrigðisreglur sem einnig geta
virkað sem tæknilegar hindranir.
Samningurinn nær yfir 6 ár og tekur
að líkindum gildi hinn 1. júlí 1995.
Hér verður fjallað nánar um helstu
atriði hans:
2.1. Markaðsaðgangur.
Öllum innflutningshömlum, þar
með taldar beinar innflutningstak-
markanir, á að breyta í fasta tolla
(krónur eða %), svokallað tollí-
gildi.1
Tollígildin eiga að lækka að með-
altali um 36% miðað við meðalinn-
flutningsvernd á viðmiðunarárunum
1986 - 1988. Á einstökum tegundum
á tollígildið að lækka um 15% að
lágmarki. Hér er ekki reiknað með
vegnu meðaltali heldur flötu meðal-
tali.
Fyrir utan almenna lækkun inn-
flutningshindrana skuldbinda aðild-
arlöndin sig til að tryggja innflutning
að lágmarki um 3% af innlendri
neyslu. Þessi lágmarksaðgangur á
síðan að stíga upp í 5% á sex ára
tímabili. Þennan innflutning á að
tryggja með því að halda tollaígild-
unum almennt á því stigi að innflutn-
ingur verði mögulegur eða á þann
hátt að fella tollinn niður eða lækka
hann á vissum tegundum. Lág-
marksaðgangur verður reiknaður
eftir tegundum helstu búvara.
2.2. Innri stuðningur.
Innri stuðningur við landbúnað-
inn á að lækka um 20% í hlutfalli við
meðaltalsstuðning á árunum 1986-
1988. Lækkun styrkja miðast við
heildarstuðning, sem þýðir að ein-
stök lönd geta valið um úr hvaða
tegundum styrkja þau draga mikið
1 Tollígildin verða reiknuð sem munur á
meðalheimsmarkaðsverði á viðmiðunarár-
unum (cif) og innlendu heildsöluverði. EB
miðar aftur á móti við muninn á heims-
markaðsverði (fob) og viðmiðunarverði
(interventionsprice) á EB markaðnum að
viðbættum 10% ásamt mánaðarlegum við-
bótarupphæðum f vissum tilvikum (korn-
rækt).