Freyr - 01.03.1994, Side 12

Um þetta segir Bjarni Helgason
(1970) að á sendinn jarðveg þurfi
200 - 250 kg/ha N, en á lífrænan
jarðveg 100 - 200 kg/ha N. Það virð-
ist vera rökrétt að tvískipta áburðar-
leiðbeiningum á þennan hátt.
Á íslandi hafa margir kartöflu-
bændur dregið úr áburðarnotkun
vegna nýrrar tækni, sem tryggir
góða nýtingu á áburði. Þeir setja
niður með vélum, sem fellir áburð-
inn niður við hliðina á kartöflunum.
Áburðurtilraunir.
Á Hvanneyri hafa verið gerðar
nokkrar tilraunir með áburð á kart-
öflur. Garðurinn er í framræstri
mýri. Árin 1982 - 1984 voru gerðar
tilraunir með magn af köfnunarefn-
isáburði á kartöflur undir plasti. Ár-
ið 1983 var afar óhagstætt fyrir kart-
öflurækt, þannig að uppskeran var
lítil þrátt fyrir plastið. „Litlir'1
áburðarskammtar, 125 -157 kg/ha af
köfnunarefni gáfu litlu minni upp-
skeru en stórir. Það er trúlega vegna
þess að hitinn undir plastinu breytir
jarðvegsaðstæðum, eykur t.d. ör-
verulíf og þar með losna næringar-
efni úr jörðinni. Þó er líklega ekki
rétt að nota minni áburð á kartöflur
undir plasti en á bersvæði, vegna
þess að undir plasti leysist áburður-
inn seinna upp. Öðru máli gegnir um
trefjadúk, vegna þess að vatn hripar
í gegnum hann.
Tilraunirnar 1985 - 1988 og 1991
voru á bersvæði. í þeim virtist 75 kg/
ha af köfnunarefni alls ekki gefa
lakari uppskeru en 150 kg/ha nema
síður sé, heldur ekki árið 1988, þeg-
ar uppskera var mjög léleg. Til-
raunagarðurinn erfrjósamur. Þessar
niðurstöður víkja þó ekki verulega
frá öðrum íslenskum tilraunaniður-
stöðum. í gamalræktuðum garði í
framræstri mýri á Hvanneyri virðist
ekki ástæða til að nota stærri
skammta af köfnunarefni en 100 -
150 kg/ha. í 900 kg af Græði 1 eru
126 kg af köfnunarefni.
Mýrarjarðvegur á Hvanneyri og í
nágrenni er þekktur fyrir hve fast-
heldinn hann er á fosfór. í tilraunum
sem gerðar voru árin 1987 og 1988
fékkst 42% meiri uppskera fyrir 60
kg/ha af fosfór heldur en 30 kg/ha af
fosfór. Tilraunir benda því til að á
Vesturlandi sé rétt að bera á um 50 -
60 kg/ha af hreinum fosfór. í 900 kg
af Græði 1, sem áður er um rætt, eru
72 kg af fosfór og sama áburðar-
magn er í 370 kg af þrífosfati. Það
virðist full þörf á að nota meiri
fosfór, ef um nýbrotið land er að
ræða.
Kuisma, P. (1990) segir að vegna
lágs hitastigs og stutts vaxtartíma
verði að bera mikið á af fosfór í
norðlægum löndum, t.d. 50 kg/ha P,
þó að venjulega sé ekki meira en
10-20 kg/ha P í kartöflunum. Hann
bendir á að stórir skammtar af fosfór
flýti sprettu kartaflna.
Á Hvanneyri kom í ljós að við
skort á köfnunarefni eða fosfór voru
kartöflugrösin smávaxin og ljós að
lit. I góðum árum þegar kartöflu-
jurtin blómgaðist, var áberandi
minna af blómum þar sem áburð
skorti.
Almennt er talið að eftir því sem
kartöflur eru þurrefnisríkari, því
betri matur séu þær. í mörgum rann-
sóknum kemur fram að vaxandi
köfnunarefnis- og kalíáburður
minnki þurrefni í kartöflum (Beu-
kema, H.P. og van der Zaag, D.E.,
1979). Rétt er að líta á þetta sem
almennt lögmál þó að í tilraununum
á Hvanneyri hafi þurrefnið ekki
minnkað mikið við vaxandi
skammta af köfnunarefni. I nálæg-
um löndum er talið að neytendur
óski eftir matarkartöflum með 20-
22% þurrefni og er ekki ástæða til að
ætla að það sé öðruvísi hér á landi.
Ef hæfilega er borið á af kalíáburður
er það talið draga úr hættu á að
kartöflur dökkni við suðu.
Samkvæmt niðurstöðunum frá
Hvanneyri er nauðsynlegt að bera
mikið á af kalíáburði. í 900 kg af
Græði 1 eru 135 kg af kalí og, ef
marka má tilraunaniðurstöðurnar,
veitir ekkert af því. Það hefur ekki
reynst merkjanlegur munur á upp-
skerumagni hvort borið var á kal-
íumklóríð (túnkalí) eða kalíum-
súlfat. Hins vegar hefur þurrefnis-
magnið verið minna þegar kalíum-
klóríð var notað, sem rýrir gæði
kartaflnanna eins og áður segir.
Þetta er í samræmi við fjölmargar
rannsóknir, sem sýna að kalí sem
bundið er í kalíumklóríð dregur úr
þurrefnismagni. í Blákorni, Græði 1
og la er kalíið bundið í kalíum-
súlfati.
Efnamagn í kartöflugrasi.
Flestir fræðimenn telja að efna-
greining á köfnunarefni í jarðvegi
hafi enga þýðingu sem undirstaða
ákvarðana um áburðarnotkun
(Harris, P.M. 1978). Þess vegna
hafa ýmsir reynt að nota niðurstöður
úr efnagreiningum á kartöflublöð-
um sem hjálpartæki við ákvörðun á
áburðarnotkun. Ókostur við aðferð-
ina er, að það verður að efnagreina
blöðin strax eftir sýnatöku, ef unnt á
að vera að nota niðurstöðuna sama
sumar. Efnagreiningarnar eru
Sveinbjörn Laxdal, bóndi í Túnsbergi á Svalbarösströnd, skoðar kartöflugarð á
bœnum ásamt þeim Sigurgeir Ólafssyni, sérfrœðingi á Rala, og Ólafi Vagnssyni,
héraðsráðunauti. (Ljósm. M. Ósk.).
156 FREYR - 5'94