Freyr - 01.03.1994, Side 36

Notkun tilbúins
áburðar minnkar í heiminum
Áriö 1992 voru notuð 131 milljón
tonn af tilbúnum áburði í heiminum
og var það rúmum 4% minna en árið
1991. Er það þriðja árið í röð sem
dregur úr áburðarnotkun; hún hefur
reyndar minnkað um 10% síðan
1989, en þá var notkun á tilbúnum
áburði hin mesta sem um getur, eða
146 milljón tonn. Mest af þessum
samdrætti má rekja til Sovétríkjanna
sálugu og Austur-Evrópu, eftir að
hætt var að greiða áburð þar niður.
Þessi þróun í áburðarnotkun er af
ýmsum orsökum, sumum búskapar-
legum, öðrum fjárhagslegum. í bú-
skaparlegu tilliti eru þrjár ástæður
veigamestar: Hin fyrsta er að akur-
lendi jarðar hefur ekki stækkað síð-
an 1981, önnur að ræktun á áveitu-
ökrum hefur aukist mjög hægt síðan
1978 og er sá vöxtur komin niður í
1% á ári. Þriðja ástæðan, og kannski
sú mikilvægasta, er að svörun
plantna við aukinni áburðarnotkun
fer minnkandi. Reyndar eykst upp-
skera lítið í sumum löndum við meiri
áburðarnotkun.
Ein af fjárhagslegum áhrifum er
að tilbúinn áburður er minna greidd-
ur niður en áður eða að því hefur
verið hætt. Mest ber á þessu í Sovét-
ríkjunum sálugu. Meðal breytinga
sem urðu þar í landbúnaði árið 1988
var að láta áburðarverð hækka til
jafns við heimsmarkaðsverð, sem
leiddi til þess að áburðarnotkun þar
minnkaði um helming á fjórum
árum.
Aðra sögu er að segja frá Kína þar
sem endurbætur á efnahagskerfinu
hófust 1976. í þeim fólst m.a. að
hinum ríkisrekna landbúnaði var
breytt til markaðsbúskapar og það
leiddi til þess að áburðarnotkun
jókst gríðarlega mikið. Árið 1976
notuðu kínverskir bændur 6 milljón
tonn af tilbúnum áburði; 1992 var
talan komin upp í 29 milljón tonn, og
hafði þá vaxið fimmfalt.
Þau fjögur lönd sem framleiða
meira en helming af öllu korni í
heiminum - Bandaríkin, Sovétríkin
sálugu, Kína og Indland, brúka líka
helminginn af tilbúnum áburði.
Sovétríkin fóru fram úr Bandaríkj-
unum upp úr 1980, en þau höfðu frá
gamalli tíð verið forystuland um
notkun tilbúins áburðar. Þessi for-
ysta Sovétríkjanna varð þó
skammæ, því vegna mjög vaxandi
áburðarnotkunar í Kína, komst það
land efst á listann.
Bandaríkjamenn urðu fystir hinna
miklu matvælaframleiðsuþjóða til
að ná jafnvægi í notkun tilbúins
áburðar. Eftir að notkun hafði auk-
ist hratt frá 1950 til 1980, stöðvaðist
sá vöxtur skyndilega. Síðan þá hefur
áburðarnotkun minnkað ofurlítið og
varð minni árin eftir 1990 heldur en
tíu árum áður. Þetta má að nokkru
rekja til fullkomnari rannsókna sem
gerir bændum betur kleift að miða
áburðarnotkun við þarfir plantna og
komast þannig hjá óhóflegri áburð-
arnotkun.
í Indlandi jókst áburðarnotkun
hratt á síðari hluta 9. áratugar, mest
vegna niðurgreiðslu hins opinbera.
Eftir 1990 jókst andstaða við þær
niðurgreiðslur, svo að úr þeim dró
og jafnframt dró úr áburðarnotkun.
Líklegt er talið að svo verði á næstu
árum.
Þróunin síðustu ár bendir til að
þeim vexti í áburðarnotkun sem var
frá miðbiki aldarinnar til miðs 9.
áratugarins, sé nú lokið. Vegna þess
að svörun nytjaplantna við aukinni
notkun tilbúins áburðar fer minnk-
andi er ekki lengur ljóst hvaðan
meiri kornuppskera ætti að koma,
né hvort sú uppskera nægi íbúum
jarðar.
Heimild: Bókin Vital signs, sem
Worldwatch Institute gafút í september sl.
Landsráðunautur í nautgriparækt
Búnaðarfélag íslands óskar að ráða til starfa landsráðunaut í
nautgriparækt, sem geturtekið að sér alhliða leiðbeiningar á
því sviði.
Upplýsingar um starfið veita Jón Viðar Jónmundsson ráðu-
nautur og undirritaður.
Umsóknir sendist Búnaðarfélagi íslands, Bændahöllinni við
Hagatorg, merkt nautgriparækt.
Jónas Jónsson.
Héraðsráðunautur
Búnaðarsamband Austurlands óskar eftir að ráða héraðsráðu-
naut frá og með 1. ágúst 1994. Aðalverkefni hans verður
sauðfjárrækt.
Upplýsingar gefa Aðalsteinn Jónsson í síma 97-11694 og
Jón Snæbjörnsson í síma 97-11161.
180 FREYR - 5*94