Freyr - 01.08.1995, Blaðsíða 9

Óli Valur vaim hjá U.S. Forest Ser\’ice í bœkistöðinni Lawing við Kenai-vatn íAlaska
sumarið 1952 og safnaði frœi um haustið. Myndin erfrá Cooper Landing.
ferðamenn í skógunum. Þessar
slóðir lágu að fallegum stöðum, s.s.
fjallavötnum eða veiðiám. Það var
einkum fólk úr bæjum Alaska sem
og veiðimenn sem notuðu þessar
gönguleiðir; þær voru margar
hverjar mjög gamlar, eða allt frá
tímum gullgrafaranna.
Starfið var skemmtilegt; ég vann
með tveimur Ameríkumönum,
annar þeirra var verkstjóri sem var
búinn að eiga heima í Alaska í 18 ár.
Hann var ekkjumaður og bjó einn
úti í skógi í vönduðu og þægilegu
bjálkahúsi og átti auk þess annan
bjálkakofa sem hann sagði að væri
fyrir gesti,ef einhverjir kæmu í
heimsókn. Hann vann hjá Skóg-
ræktinni á sumrin og svo þegar
vetraði fór hann í kaupstað og
keypti birgðir til vetrarins og hvarf
síðan heim fram á vor.
Um haustið söfnuðum við fræi og
ofurlitlu af öðrum efniviði, þ.e.a.s.
græðlingum og kvistuin af víði og
ösp fyrir Jón Bjömsson.
Það var talsvert drjúgt af efni sem
við söfnuðum og við þreskjuðum
allt sjálfir ; það var gríðarlega mikil
vinna. Ég man að grenifræið losaði
100 kg og auk þess var töluvert
birkifræ og fleira. Þess má geta að
skógræktarmenn sem hafa verið
fyrir vestan hafa ekki þurft að
þreskja fræ, það hefur verið gert hjá
sérstökum fyrirtækjum.
Síðan pökkuðum við efniviðnum
og sendum heim og allt fór vel.
Við lögðum megináherslu á að
safna sitkagreni, sitkabastarði og
hvítgreni, ösp, Alaskavíði og sitka-
víði. Alaskavíðirinn var upphafið
að þessari alkunnu víðitegund hér á
íslandi; Það er svokallaður grænn
Alaskavíðir. Hann var á tímabili
allmikið notaður hér á landi en síð-
an em komin hingað fleiri kvæmi af
Alaskavíði og klónar af honum sem
spretta hraðar en sá græni. Græni
Alskavíðirinn hefur þann kost fram
yfir nýrri gerðirnar að hann er
svolítið fíngerðari og hentar betur t.
d. í skjólveggi eða limgerði með því
að klippa hann til. Þó eru vissulega
margar aðrar tegundir heppilegri en
Alaskavíðir til þess að nota á þann
hátt.
Næsta vetur var ég svo í Banda-
ríkjunum. Þar var ég á Cornell og
sat þar á bekk í blómaræktar-
deildinni hjá doktor Kenneth Post
sem var á tímbili langþekktasti
fræðimaður í blómarækt um öll
Bandaríkin og þótt víðar væri leitað.
Hann fann og þróaði til dæmis
aðferð við að rækta prestakraga
(crysanthemum) allt árið með því
að stjórna daglengdinni. Það var
mjög lærdómsríkt að vera hjá
honum. Við urðum góðir kunningar
og ég var oft í einkatímum hjá
honum. Hann kom hingað árið 1954
og ferðaðist um landið og hélt erindi
fyrir garðyrkjubændur ég naut þess
þá að taka á móti honum og sýna
honum eitt og annað hér ásamt Jóni
H. Björnssyni.
Ég fór á nýjan leik í söfnunarferð
til Alaska haustið 1985 og stofnaði
sjálfur til þeirrar ferðar en hafði að
bakhjarli Búnaðarfélag Islands,
Landgræðslu rfldsins, Skógrækt
ríkisins og Rannsóknastofnun land-
búnaðarins.
Ég skrifaði nokkrum stofnunum,
fyrirtækjum og einstaklingum og
leitaði eftir fjárstuðningi, og árang-
urinn varð sá að ég fékk það mikið
fjármagn í hendur að ég sá fram á að
ég gæti tekið með mér þrjá safnara
.Við fórum því fjórir og ferðuðumst
um mikinn hluta þessa víðáttumikla
lands í tvo mánuði. Við fórum
norður með strönd Beringshafs til
þorps sem heitir Kotsebue og
flugum þaðan inn í land til þorps
sem heitir Ambler, en það er á
liðlega 67. breiddargráðu Síðan
ferðuðumst við meðfram vest-
urströndinni. Við skiptum okkur í
tvo hópa. Ég og Böðvar Guð-
mundsson, sem er skógarvörður á
Suðurlandi, héldum norður eftir og
Ágúst Árnason skógarvörður í
Skorradal og Kári Aðalsteinsson,
garðyrkjubóndi í Borgarfirði, héldu
sig svolítið sunnar og vestar.
Við nutum fyrirgreiðslu Skógar-
þjónustunnar í Alaska við söfn-
unarstarfið, en hún er með bæki-
stöðvar víðsvegar um landið.
Við notuðum leigubfla til að ferð-
ast um innan héraða, gengum á fjöll
og söfnuðum mörgum tegundum.
Við Kári lögðum mikla áherslu á
að safna fræi af allskonar runnum
sem hugsanlega mætti rækta hér.
Þeir sem áður höfðu farið í söfn-
unarferðir til Alaska höfðu af
skiljanlegum ástæðum fyrst og
fremst safnað fræi af skógartrjám.
Við söfnuðum líka fræi af ýmsum
grösum, ef vera mætti að í þeim
kynni að leynast eitthvað nýtilegt
fyrir okkur Islendinga, m.a. mel-
gresi og lúpínu frá mörgum svæðum
(hún er nú að vísu ekki vel séð hér
lengur). Við kappkostuðum líka að
safna öl en þar vestra eru þrjár
tegundir af honum og við söfnuðum
svolitlu af þeim öllum mjög víða.
Gerðar hafa verið athuganir með
ræktun á honum víða hér um land en
því miður hafa þær ekki skilað
8.’95- FREYR 321