Freyr - 01.08.1995, Blaðsíða 10

Úr gróðurhúsi Garðyrkjuskóla ríkisins. Efniviður úr seinni Alaskaför Óla Vals og
félaga.
alveg þeim árangri sem ég vænti.
Það rætist ekki allt sem maður lætur
sig dreyma um. Þó eru nokkrir
klónar sem lofa góðu, og ég held við
ættum að leggja mikla áherslu á að
nota elri hér eins og hægt er, ekki
síst í skjólbelti. Skjólbeltaefniviður-
inn hér er ennþá allt of einhæfur.
Við erum of mikið með sömu
tegundirnar og býsna fáar tegundir
sem spretta hratt og lifa tiltölulega
stutt einsog víðir, en þetta stendur
allt til bóta því menn eru að byrja að
fikra sig áfram með þetta.
Á árunum 1950-51 þegar ég var
að glugga í flórur Alaska og Kamt-
sjatka greip mig einnig sú hugdetta
að komast til Kamtsjatka en á því
voru vitaskuld engir möguleikar þá.
Þetta var lokað land og hefur verið,
allar götur til 1991. Þá fyrst fer það
að opnast svolítið og árið 1993
skrepp ég austur til Magadan sem er
aðalborgin í hinu víðáttumikla
Magadanhéraði við Okotskahaf,
innhaf við Kamtsjatkaskaga. Þar er
ég í hálfan mánuð að spjalla við
heimamenn og leiðbeina ofurlítið í
gróðurhúsarækt því þeir rækta
heilmikið af gúrkum og tómötum
þar austur frá. Gróðurhús þeirra eru
upphituð með kolurn, bæði glerhús
og plastdúkahús.
Það hafði verið hérna kona á ferð-
inni frá Magadan, rússneskur grasa-
fræðingur, sem heitir Alexandra
Berkutenko. Hún var milligöngu-
maður um það að fá mig austur til
þess að líta á ræktunina. Ég var
þarna í 14 daga um veturinn, og það
var mikill snjór og mikill gaddur.
Það var farið með mig út á freð-
mýrar og hafði ég mjög gaman af
því. Farið var á stórum flutninga-
bflum um óravegu, eða 200 km
austur, beinustu leið yfir ár og vötn
því allt var gaddfreðið.
Þarna úti á túndrunni safnaði ég
græðlingum og elrifræi og Rúss-
arnir voru alveg sannfærðir um að
það hefði enginn gert að vetrarlagi,
fyrr né síðar, a. m.k. ekki á skíðum.
Ég veit ekki betur en að þetta fræ
hafi reynst ágætlega, að minnsta
kosti spíraði það vel hjá þeim sem
reyndu það.
Ég fór að ræða við Alexöndru um
hvort hún áliti að unnt væri að kom-
ast til Kamtsjatka í söfnunarferð.
Hún taldi að það kynni að geta orð-
ið og að hún hefði jafnvel áhuga á
að skreppa með og liðsinna. Það
þótti mér góð tíðindi, því hún hafði
kornið þar áður í tvígang og var
duglegur og glöggur grasafræð-
ingur.
Að fengnum tilskyldum leyfum
fór ég austur til Magadan í ágúst-
mánuði 1993 ég fór sömu leið til að
fjármagna ferðina eins og 1985,
leitaði til opinberra stofnana, bæjar-
félaga, fyrirtækja og einstaklinga og
kostaði einnig nokkru til sjálfur. Ég
tók með mér Brynjólf Jónsson,
framkvæmdastjóra Skógræktarfé-
lags íslands, og það vildi svo vel til
að hann átti kunningja þar austur
frá. Þeir eru með fyrirtæki og hafa
starfað í útgerð og fiskvinnslu og að
öðrum framkvæmdum.
Fyrirtækið heitir Tamara og er í
eigu Kamtsjatkabúa og Islendinga.
Hafa Islendingarnir verið að smíða
sundlaug, leggja hitaveitu og ganga
frá gisti- og félagsheimili fyrir
starfsfólk útgerðarfyrirtækis eins.
Ennfremur hafa Islendingar tekið
þátt í að smíða seiðaeldisstöð
(Virkir-Orkind) og hafa miðlað af
sérþekkingu sinni í jarðhitarann-
sóknum. Þeir eru búnir að koma sér
vel fyrir þarna og hafa getið sér gott
orð.
Það varð úr að ég fór fyrst til
Magadan og samdi við Alexöndru
um aðstoð sem safnari og túlkur en
Brynjólfur hélt beina leið til Kamt-
sjatka. Að þrem vikum liðnum fór-
um við Alexandra til Kamtsjatka;
hafði ég þá fengið leyfi til að safna
efnivið á býsna mörgum stöðum á
skaganum til að fara með heim.
Það var þó alls ekki fylgst grannt
með okkur svo að við fórum á held-
ur fleiri staði en við höfðum fengið
leyfi fyrir. Skaginn er stór og
strjálbýll. Við sóttumst fyrst og
fremst eftir trjám og runnum, en
einnig nokkuð eftir grösum. Ég hélt
áfram að hirða mel, hvar sem ég sá
hann.
Við leigðum stóra þyrlu í fjóra
daga og fórum vítt yfir í söfnunar-
ferðir. Með þriggja manna áhöfn
vorum við tólf sem fórum í ferða-
lagið: Þrír Islendingar, því við buð-
um með okkur Sigurði Ingólfssyni,
sem starfaði hjá Tamara-fyrirtæk-
inu, hitt voru Rússar sern sýsluðu
hjá Vistfræðistofnuninni aj Kamt-
sjatka, sem hafði veitt okkur leyfið;
þetta var eftirlits- og skrifstofufólk.
Einnig var ein kona með, bresk að
uppruna; hún var frá Hong-Kong.
Hún var á ferðalagi þarna austur frá
og var búin að ferðast um austur-
hluta Síberíu og Kamtsjatka í eina
tvo mánuði, alein, fimmtug og ferð-
aðist bara á puttanum; talaði enga
rússnesku en bjargaði sér samt
alveg ótrúlega vel, var eldklár.
Framliald á bls. 317.
322 FREYR - 8. '95