Freyr - 01.08.1995, Blaðsíða 13

Forsenda ráðgjafar er útteki á ástandi fiskistofna. Prufutaka við Eskihlíðarvatn.
Ljósm. Guðrún Þóra Gunnarsdóttir.
fiskar og ánetjast gjarnan í smærri
möskva. Veiðiálag á þessa fiska
verður þá mun meira en aðra og
slfkt veiðifyrirkomulag oft ódýr
afsökun fyrir því að veiða ofan af
stofnum. Þegar ástand fiskjar er gott
til, að mynda vegna áhrifa veiða eða
árferðis, getur það gerst að stærstur
hluti bleikjustofns nýti sér gott
ástand til þess að taka út meiri vöxt
í stað þess að hrygna tiltekin ár. Þá
er rétt að miða netamöskva og
veiðisókn við þá fiskstærð þar sem
talið er að hægist á vexti hjá
meginhluta stofnsins. Ef beðið er
næsta árs má vera að bataskeiðinu
sé lokið og fiskgæði rýrari. Það er
hins vegar rétt að bíða með veiðar
þegar bleikjustofnar eru ofveiddir
en slíkt er afar sjaldgæft og gerist
vart nema þar sem tímgunarmögu-
leikum eru takmörk sett eins og
algengt er hjá urriða. I stofnum þar
sem breytileiki í lífsögu, eins og
vexti og kynþroskastærð, er mikill
og kynþroskaaldur dreifist á fleiri ár
er rétt að miða við meira en eina
möskvastærð neta til þess að nýta
stofninn sem best. Það er engin ein
rétt ráðgjöf og sú ráðgjöf sem á við
í dag á ekki endilega við á næsta ári
því að við þurfum að laga okkur að
sveiflum í náttúrunni. Fæðufram-
boð og samkeppni getur aukist eða
minnkað með tilheyrandi áhrifum á
vöxt, kynþroskaaldur og stærð.
Mikilvægt er að hafa nýtingar-
fyrirkomulag sem sveigjanlegast til
þess að geta tekið mið af breyttum
aðstæðum. Þannig verða veiðarnar
hagkvæmastai' og hafa jákvæðust
áhrif á gæði stofnsins. Til þess að
það megi takast verður að endur-
skoða veiðiráðgjöf reglulega.
Ákveðið nýtingarform getur bæði
verið til góðs og ills ekki einungis
fyrir viðkomandi fiskistofn heldur
einnig í ljósi þeirra markmiða sem
sett eru með nýtingunni. Til þess að
ráðgjöf verði sem árangursríkust er
mikilvægt að góðar skýrslur séu
haldnar um allan afla.
Veiðar og verndun
fiskistofna
Það fyrirkomulag netaveiði sem
rætt er hér að framan er til þess
fallið að auka hagkvæmni veiða
jafnframt því að vernda fiskistofna
fyrir skakkaföllum. Með þessu móti
er staðinn vörður um lífsögulegan
breytileika innan hvers stofns og
komið í veg fyrir að veiðarnar hafi
veljandi áhrif á eiginleika eins og
vöxt, kynþroskaaldur og stærð og
atferli. Með því að veiða aðeins
hraðvaxta fiska, ránfiska og þá sem
ná ákveðinni stærð á meðan aðrir
sleppa við veiði erum við hins vegar
að breyta eiginleikum viðkomandi
stofna.
Áhrif veiða á silungsstofna
Rannsóknir sem ég hef staðið að
um nokkurra ára skeið ásamt
ýmsum félögum í Vatnafangi félagi
veiðibænda eru nú að skila
mikilvægum niðurstöðum. Þessar
rannsóknir hafa miðað að því að
kanna áhrif mismunandi nýtingar
með netum á ástand fiskistofna og
stangveiði. Við val á veiðimöskva
hefur verið stuðst við þá reglu sem
ég setti fram hér að framan. Beitt
hefur verið mismikilli veiðisókn á
milli vatna, allt frá engri upp í um
20 kg á hektara árlega. Allur afli
hefur verið nákvæmlega skráður og
ástand fiskistofnanna rannsakað
gaumgæfilega á hverju ári. Á meðal
athygliverðra niðurstaðna eru þær
að árgangastyrkleiki bleikju virðist
fremur ráðast af samkeppni innan
og á milli árganga, samkeppni við
aðrar tegundir og árferði heldur en
fjölda hrygningarfiska. í vötnum
þar sem hrygningarskilyrði eru góð
virðist hrygning oftast verða svo
mikil að aðrir takmarkandi þættir
svo sem samkeppni, afrán og árferði
ráði mestu um hve mörg seiði
komast á legg. Árgangastyrkleiki
virðist að miklu leyti ráðast á
tveimur til þremur fyrstu árunum.
Þegar mikið er veitt af eldri fiski
minnkar því afrán og samkeppni við
yngri fisk um pláss og fæðu.
Stórtækar veiðar virðast því auka
nýliðun fremur en hitt þrátt fyrir að
hrygningarfískum fækki til muna.
Heildarlífþungi vatnanna breytist
því ekki mikið og er mjög fljótur að
komast í fyrra horf.
Það er nánast óvinnandi vegur að
veiða yngsta og smæsta fískinn. Því
er ekki sjálfgefið að árlegt veiðiálag
er næmi 20 kg á hektara skilaði
meiri vænleika fiska en yrði við 10
kg á hektara veiði. Vandasamara er
að stunda meiri veiði heldur en
minni því að mikil veiði hefur meiri
áhrif á samspil á milli tegunda og
árganga. Meiri afla fylgja aftur á
móti meiri tekjur. Allt snýst þetta
því um markmið. Þessum niður-
stöðum verða gerð betri skil síðar.
Rétt stundaðar veiðar geta haft
jákvæð áhrif á gæði fískjar. Fyrstu
áhrifin sem fólk verður vart við eru
aukinn holdlitur og meiri holdgæði
auk þess sem minna verður um
sníkjudýr. Fiskar verða einnig
8.’95- FREYR 325