Freyr - 01.12.1998, Side 34

mynd 5 nær jaðarkostnaður ekki að
vera jafn meðalkostnaði hjá úrtakinu
og er þess vegna ekki hægt að segja til
um hagkvæmasta framleiðslumagn
búanna. Taka þarf fram að ekki er
hægt að draga ályktun um hag-
kvæmni stærri búa en þeirra sem til
grundvallar em í úrtakinu þar sem
gera má ráð fyrir að jaðarkostnaður
stærri búa geti aukist við tiltekið
framleiðslumagn samkvæmt lögmáli
um minnkandi afrakstur. Þess vegna
er ekki hægt að líta á jöfnu 4 sem
langtímaheildarkostnað sem og
athugunina í heild sinni. Að gefnum
forsendum bendir niðurstaðan til þess
að hagkvæmni kúabúa felist í aukinni
bústærð og framleiðslu ásamt hárri
afurðasemi sem stuðlar að lægri
meðalkostnaði og betri afkomu.
Samantekt
Gerð var athugun á áhrifum
nythæðar mjólkurkúa og framleiðslu-
magns á afkomu 103 kúabúa sem
hafa yfir 90% búgreinatekna af
mjólkurkúm og færri en 30 vetrar-
18.000
16.000
14.000
£ 12.000
B
x 10.000
“S
A 8.000
6.000
4.000
2.000
0
x Heildarkostnaður 103ja búa — Aðhvarfslína (jafna 4)
Mynd 3 Heildarkostnaður; 103 kúabú.
50 100 150 200 250 300
Þús. lítrar
aður samkvæmt jömu 4 er 1.702.660
kr. og er breytilegur ffamleiðslu-
kostnaður 56,10 krónur á hvem lítra.
Ut frá jöfhu 4 má finna meðal-
kostnað búanna (C/X) með því að
deila framleiðslu-magni upp í
heildarkostnað.
(5) C/X = 1.702.660/X +56,10
Aðhvarfslínan á mynd 4 lýsir
meðalkostnaði búanna. Fallandi
meðalkostnaður er vel þekkt fyrirbæri
í mörgum atvinnugreinum og er lýs-
andi fyrir hagkvæmni stóna rekstrar-
eininga. Fyrirtæki við þau skilyrði
leitast við að haga fjárfestingum
sínum og rekstri með það að
markmiði að lágmarka meðalkostnað
til langs tíma. Lögun aðhvarfslínunn-
ar bendir til að við ffamleiðsluaukn-
ingu minnkar fastur meðalkostnaður
meira en breytilegur meðalkostnaðar
eykst. Það lýsir sér í því að heildar-
meðalkostnaður (jafna 5) minnkar
með auknu ffamleiðslumagni búanna
og áhrif minnkandi affaksturs er ekki
fyrir hendi við það ffamleiðslumagn
sem þar er ríkjandi.
Þegar meðalkostnaður er jafn
heildartekjum á hvem reiknaðan lítra
er framleitt það magn þar sem hvorki
er hagnaður né tap fyrir skatta.
Samkvæmt töflu 1 og töflu 2 em
heildartekjur fyrir 103 kúabú að
meðaltali 68,46 kr. á lítra og
samkvæmt jöfhu 5 þarf 137.756 lítra
ffamleiðslu til að jafnvægi verði á
tekjum _ og kostnaði á framleiddan
lítra. Út frá þessu má álykta að hag-
kvæm bústærð sé a.m.k. um 138.000
lítra ffamleiðsla innan þeina stærðar
sem úrtakið nær til.
Jaðarkostnaður (C') eða sá
viðbótarkostnaður sem verður við
að auka framleiðsluna um einn lítra
er 56,10 krónur og fæst með því að
"diffra" heildarkostnaðarfallið (C):
(6) C' = 56,10
Hagkvæmasta ffamleiðslumagn er
þar sem jaðarkostnaður mætir meðal-
kostnaði í lágmarki. Eins og sjá má á
34- FREYR 14/98