Freyr - 01.11.2003, Page 21

eru almennt með grænan skít sem
fær á sig gráleitan blæ þegar mik-
ið kjamfóður er gefið. í súrdoða
gengur meltingin hægt og skítur-
inn dökknar og fær á sig glansandi
áferð. Yfírleitt er ekki hægt að
segja að kúaskítur lykti illa nema
um meltingartruflun sé að ræða
vegna ójafnvægis í fóðursamsetn-
ingu eða vegna sýkinga eins og
Salmonella.
Enn einn þáttur, sem gott er að
skoða til að meta fóðmn og heilsu-
far, er magn súrdoðaeíha í mjólk.
Handhæg próf fást nú til að greina
magn þessara efna í mjólk en
súrdoðaefnin em mælikvarði á
efnaskiptaástan^ kýrinnar. Algeng-
ast er að sjáanlegur súrdoði verði
um þremur vikum eftir burð en
hann er að búa um sig í nokkum
tíma áður. Með því að prófa mjólk-
ina tveimur vikum eftir burð er
hægt að greina flest tilfelli súrdoða
á byijunarstigi og koma í veg fyrir
tjón með því að bregðast rétt við.
Efnasamsetning mjólkurinnar
gefur lika ákveðnar vísbendingar
um fóðmn og heilbrigði. Urefni
gefur upplýsingar um jafnvægi
orku og próteins í fóðrinu. Æski-
legt er að úrefni liggi á bilinu 3-6
mmol/1. Lágt hlutfall fitu í mjólk
bendir til þess að sýmstig vambar-
innar sé lágt og hætta á meltingar-
tmflunum yfirvofandi. Lágt pró-
tein/fitu hlutfall í mjólk (<0.65)
gefur til kynna röskun á efnaskipt-
um lifrarinnar og að súrdoði gæti
verið á næsta leyti.
Mjaltakúrfan
Lögun mjaltakúrfunnar gefur
miklar upplýsingar um fóðrun og
heilbrigði kúnna. Mjaltaskeiðinu
er oft skipt í fjóra hluta:
a. Nyt fyrstu 50 dagana eftir burð
endurspeglar geldstöðufóðmn,
fóðrun um burð og hvemig
kýrin tekst á við efnaskipta-
álagið sem er óhjákvæmilegt í
byrjun mjaltaskeiðsins.
b. Nyt 50-100 dögum eftir burð
endurspeglar fóðrun í byrjun
mjaltaskeiðsins og holdafar.
Svörun við aukinni fóðmn er
mest þetta tímabil og þess
vegna ráðast heildarafurðir
mest hér.
c. Nyt tímabilið 100-200 dögum
eftir burð endurspeglar holdafar
og stöðugleika í fóðrun og áti.
d. Nyt 200-300 dögum eftir burð
endurspeglar fyrst og fremst
stöðugleika fóðrunar á þessum
tíma. Nyt lækkar næsta víst með
rangri fóðmn en svömn er jafh-
ffamt lítil við aukinni fóðran.
Hámarksdagsnyt, samkvæmt
erlendum upplýsingum, á að nást
35-50 dögum eftir burð en reynsla
hérlendis sýnir að flestar kýr ná
hámarksdagsnyt nokkru fyrr eða
innan mánaðar frá burði. Spum-
ingin er hvort hér sé um eðlismun
að ræða eða hvort fóðmn í geld-
stöðunni og í kringum burð sé
ábótavant hjá okkur.
Það er eðli fyrsta kálfs kvígna
að halda betur á sér en eldri kýr og
almennt má áætla 6% lækkun hjá
þeim á mánuði eftir hámarksdags-
nyt, samanborið við 9% hjá eldri
kúm. Ef þessari viðmiðun er ekki
náð þarf að huga að orku- og pró-
teinstyrk fóðursins og innbyrðis
hlutfalli þessara þátta. Hafa skal
þó í huga að kýr á seinni hluta
mjaltaskeiðsins svara oftast auk-
inni kjamfóðurgjöf með aukinni
holdasöfnun frekar en aukinni
nyt, sem undirstrikar mikilvægi
þess að viðhalda stöðugleika í
fóðrun til að nýta framleiðsluget-
una allt mjaltaskeiðið.
Fóðrun til hámarksafurða.
Áhrif fóðrunar í geldstöðu
OG BYRJUN MJALTASKEIÐS Á AF-
URÐIR, HEILSUFAR OG FRJÓSEMI
- RANNSÓKNARVERKEFNI Á
Stóra-Ármóti 2002-2004.
í þessu verkefni, sem er aðal-
verkefni áranna 2002-2004, er
rannsakað hvaða áhrif mismikil
kjarnfóðurgjöf í geldstöðu og
mismunandi stígandi í kjarnfóð-
urgjöf í upphafi mjaltaskeiðs
hefur á afurðir, heilsufar og frjó-
semi mjólkurkúa. I hnotskum má
segja að markmiðið með verk-
efninu sé að rannsaka orkuefna-
skipti kýrinnar kringum burð og
Mynd 3. Eiríkur Þórkelsson tilraunamaður aá vigta fóður í tilraunakýrnar á
Stóra-Ármóti.
Freyr 9/2003 - 21 |