Litli Bergþór - 01.12.1997, Qupperneq 21

Heislugæsla í hundrað ár..frh
Heilbrigðisráðherra byrjar að grafafyrir nýrri heilsu-
gœslustöð að viðstöddum Axel Arnasyni, stjórnarformanni,
ogfleirum.
svo samninginn 12. maí 1995 með því að taka fyrstu
skóflustunguna að nýrri heilsugæslustöð.
Framkvæmdir hófust þá um vorið en verða ekki raktar
hér, það munu aðrir gera.
Læknar í héraðinu hafa verið:
Skúli Ámason frá apríl 1900 - desember 1921
Óskar Einarsson frá feb 1922 - maí 1925
Sigmundur Sigurðsson frá júní 1925 - maí 1932
Ólafur Einarsson frá júní 1932 - apríl 1947
Knútur Kristinsson frá júlí 1947 - júní 1955
Kjartan Ámason frá sept. 1955 - nóv. 1955
Þorgils Benediktsson - des. 1955
Jón G. Hallgrímsson frá jan.1956 - sept. 1957
Grímur Jónsson frá sept. 1957 -mars 1967
Konráð Sigurðsson frá mars 1967 - apnl 1982, en hann
fék ársleyfi á tímabilinu til náms í heimilislækningum.
Guðmundur B. Jóhannsson frá okt. 1972 - júlí 1983, en
hann fékk leyfi samtals í 4 ár m.a. til náms í röntgen-
lækningum.
Kristján Steinsson frá ágúst 1975 - ágúst 1977
Pétur Skarphéðinsson frájúlí 1983
Gylfi Haraldsson fráokt. 1984.
Þeir em báðir starfandi heilsugæslulæknar við stöðina.
Þá hafa komið til starfa fjöldi staðgengla og
afleysingalækna, en nöfn þeirra verða ekki rakin hér.
Störf læknanna í héraðinu voru enginn dans á rósum
hér áður fyrr, sérstaklega voru ferðalögin erfið fyrstu
áratugina.
Læknishéraðið var stórt, vegir voru hér engir og
læknirinn varð að fara ríðandi allt fram undir 1940 að
bílfært varð í Laugarás.
Stórfljótið Hvítá skipti læknishéraðinu í tvennt og varð
læknir að fara yfir ána á ferjustöðunum hjá Iðu eða
Auðsholti þegar hann þurfti að fara í vitjanir fram á
Skeið eða austur í Hreppa. Brúin á Hvítá hjá Iðu kom
loksins árið 1957.
Erfitt var um öflun neysluvatns en hiti var nægur frá
hverunum.
Smám saman rættist þó úr. Húsakostur batnaði,
Sogsrafmagn kom 1956. Sameiginleg kaldavatnsveita
komst á 1964 og hitaveita í ársbyrjun árið 1965.
Síminn lá áður niður Grímsnes og varð að fara gegnum
margar símstöðvar fyrir hreppana sunnan og austan
Hvítár um opna símalínu. Læknisbústaðurinn fær þó
einkalínu í Aratungu árið 1968 og komið er á þráðlausu
radíósambandi við Selfoss 1974. Árið 1979 kemur svo
sjálfvirki síminn og úr því fullomin símstöð og
ferðasímar lækna og annars starfsfólks.
Vegirnir bötnuðu og aðalleiðir voru lagðar bundnu
slitlagi. Síðast var Skálholtsvegur byggður upp og
lagður slitlagi á árunum 1995-1996 og var að því mikil
samgöngubót.
Læknirinn í héraðinu starfaði einn allt til 1968 að
hjúkrunarkonan kom til starfa. Læknirinn skaffaði einnig
lyf. Ríkið borgaði honum laun og hann fékk þóknun
fyrir læknisverk samkvæmt gjaldskrá.
Læknamir ráku jafnframt búskap á jörðinni Laugarási,
síðast Ólafur Einarsson til ársins 1946.
Ólafur var mikill áhugamaður um skógrækt. Hann
fékk leiguland hjá hreppunum, eigendum jarðarinnar og
plantaði þar trjám. Er nú þarna á landi hans undir
Laugarásnum fallegur skógarlundur með vöxtulegum
trjám. Ólafur var brautryðjandi í ræktun Alaskaaspar í
Laugarási og miðlaði öðrum stiklingum.
Er nú stærsti asparskógur landsins hér í Laugarási.
Hreppunum bar að sjá lækninum fyrir embættisbústað,
sem var hvoru tveggja íbúð og til móttöku sjúklinga.
Þetta var þeim erfitt eins og sjá má í bókum
oddvitanefndarinnar og hér hefur verið rakið að nokkru.
Fram eftir öllu voru krepputímar og engir peningar til.
Læknirinn borgaði leigu eftir hús og jörð. Hreppamir
borguðu ákveðið tillag á hvem íbúa og svo fleytti héraðið
sér áfram með lánum, sem lentu á hreppunum að lokum.
Þetta lagaðist þó með tíð og tíma.
Árið 1940 greip oddvitanefndin til þess ráðs að fara að
leigja út lönd og hita hér í Laugarási til að afla héraðinu
tekna, en þá voru menn farnir að sjá, hvílíkir möguleikar
byggju í jarðhitanum.
Landið hér í kvosinni var ræst fram og skipulagt, nýir
bændur komu, gróðurhús risu og sameiginlegri
vatnsveitu og hitaveitu komið á.
Nú er hér blómlegt byggðahverfi, þar sem er mikil
matjurta- blóma og trjárækt og hefur héraðið haft
verulegar tekjur af leigu eftir land og hita, sem gengið
hafa til reksturs og uppbyggingar
heilbrigðisþjónustunnar.
Formenn oddvitanefndarinnar hafa verið:
Helgi Ágústson frá Birtingaholti oddviti
Hrunamannahr. 1921 - 1931
Sr. Guðmundur Einarsson, Mosfelli oddviti
Grímsneshr. 1931 - 1943
Eiríkur Jónsson oddviti, Vorsabæ, Skeiðahreppi 1943 -
1951
Stefán Diðriksson oddiviti, Minni-Borg, Grímsneshr.
1956- 1959.
Litli - Bergþór 21