Litli Bergþór - 01.03.2000, Side 26

Votlendisreiðin mikla
Eftirminnileg ferð á hestum fyrir hart nær sextíu árum.
Eftir lestur á ágætu
viðtali við Oskar frænda minn
á Brekku í Biskupstungum og
Hildi konu hans í jólablaði
Litla-Bergþórs 1999, þar sem
komið var inn á erfiðar
samgöngur að og frá
Hlíðabæjunum til ótrúlega
skamms tíma, rifjaðist upp
fyrir mér býsna erfið ferð á
hestum sem ég fór fyrir 60 árum ríðandi frá Galtalæk út
mýrar að Miðhúsum,-
Á árunum 1940 til 1946 bjuggu á Miðhúsum í
Biskupstungum móðursystir mín Oddný Egilsdóttir frá
Galtalæk og eiginmaður hennar Snjólfur Snjólfsson,
ættaður frá Strýtu í Ölfusi, ásamt fimm börnum þeirra
hjóna. Á þessum árum og raunar löngu fyrr var ég
sumarstrákur hjá afa mínum og ömmu, Agli og Steinunni
á Galtalæk, en foreldrar mínir bjuggu þá í Hafnarfirði.
Áður en Oddný og Snjólfur fluttu að Miðhúsum bjuggu
þau í Borgarholti. Móðir mín Aðalbjörg tók sig stundum
upp á sumrin af mölinni og fór í kaupavinnu, þegar við
Eysteinn bróðir minn vorum farnir í sveitina og þegar
pabbi fór til vinnu sumarlangt t.d. á síld fyrir norðan og
víðar, en faðir minn var lengst af sjómaður meðan
foreldrar mínir bjuggu í Hafnarfirði.
Vorið 1945, árið sem ég fermdist, fluttu þau að
Lambhúskoti og bjó fjölskyldan þar til 1948, er við
fluttum að Syðri-Gróf í Flóa.
Annað sumarið sem Oddný og Snjólfur bjuggu á
Miðhúsum var mamma hjá þeim í kaupavinnu um
sláttinn, en ég sem fyrr á Galtalæk.
Um sumarið var ákveðið að ég færi að heimsækja
hana að áliðnum
slætti. Hjörleif
Ivarsdóttir,
eiginkona
Jóhannesar
móðurbróður
míns og dóttir
þeirra
Svanhildur voru
eins og ég um
langt ára bil
sumarfólk á
Galtalæk, en
Hjörleif var, eins
og margir
Tungnamenn
vita, systir Dísu á Króki og Egill maður hennar var einn
af systkinum mömmu og þeirra elstur.
Nú rann ferðadagurinn upp í ágætu veðri og áttum
við Svanhildur bæði að fá að fara undir handleiðslu
móður hennar Hjörleifar.
Lagt var á hestana snemma dags og við héldum af
stað upp í „Borgarholtsfjöllin", eins og Egill frændi minn
á Króki sagði stundum.
Fyrsti farartálminn á þessari löngu og erfiðu leið
var skammt undan, þ.e.a.s. mýrarsundið á milli Kotáss og
Stóra-Borgarholts, en sérstaka lagni þurfti til að komast
þar yfir án þess að hleypa hestunum á kaf.
En mig minnir að allt hafi það nú gengið þokkalega
með því að fara nokkuð norðarlega í sundinu yfir verstu
keldumar.
Nú komum við fljótlega að markagirðingunni á
milli óskiptra landa Tunguhverfisins, Króks, Borgarholts
og Borgarholtskots og Bergstaða, en rétt norðan við
girðinguna er svokölluð Markakelda sem oft var
vandfarið yfir því hún var nú fremur lækur og nokkuð
djúp með krappa holbakka.
Hér fórum við af baki og teymdum hestana og voru
þeir býsna frískir í morgunsárið svona í upphafi ferðar og
stukku léttilega yfir kelduna. Norðan við Flatholtið, sem
nú tók við, var eitt af þessum vandfömu og erfiðu
mýrarsundum og að minnsta kosti vandalítið að hleypa
þar ofaní eins og sagt var.
Við komumst með sæmilegu móti yfir en hestarnir
voru orðnir leirugir og blautir upp í kvið svo lak úr þeim.
Nú tók við nokkuð greiðfær leið upp að Fljótsbrú
og fram að Vatnsleysu að vestan verðu, en við höfðum á
ferðaáætlun okkar samkvæmt bestu manna tilsögn,
ákveðið að fara þar um og út mýrar eins og sagt var hjá
Amarholti og Stekkholti út að Miðhúsum.
Á Vatnsleysu komum við í vesturbæinn til
Erlendar Björnssonar, hreppsstjóra og konu hans
Kristínar og þáðum þar góðgjörðir og var þá komið vel
fram yfir hádegi.
Að því loknu fylgdi hann okkur á leið upp á
víðáttur mýranna norðan og vestan við bæinn þar
sem við áttum eftir að komast yfir.
Erlendur lýsti leiðinni eftir bestu getu fyrir
okkur en tók það skýrt fram að hér væri ekki um
neinn hlemmi veg að ræða og vissara að fara bara
fetið og fara af mikilli yfirvegun og gætni yfir
mestu foræðin sem framundan voru. Ekki veit ég
hvort þessar rnýrar hafa tekið miklum breytingum
með framræslu frá þessum tíma, en lesið hefi ég
um þá ætlan skipulagsspekinga fyrir þetta svæði að
verðugt verkefni væri að friðlýsa þetta
víðáttumikla votlendissvæði allt frá Geysi í
Haukadal suður að Brúará vestan við Miklaholt.
En nú segir frá votlendisreiðinni miklu fyrir
sextíu árum. Ekki höfðum við lengi farið þegar við
skynjuðum það að nánast hvar sem við fórum flaut
jarðvegurinn undir fótum hestanna. Það var að mig
minnir aðeins í nágrenni við bæina áðurnefndu,
Bœrínn á Galtalœk, sem byggður var um
1930. Myndin er tekin upp úr 1940.
Litli - Bergþór 26