Litli Bergþór - 01.12.2010, Blaðsíða 26

bakka og raðaði þar á mörgum bikurum, til að hver
hefði sitt staup og smitaðist ekki. Held að sá bakki sé
enn til í Hrunakirkju.
Systur minni, Sigríði, leiddist nafnið Snússa á
jörðinni. Hún þurfti að fylgja þeim suður sem
veiktust og læknarnir gátu ekki skrifað nafnið á
bænum rétt. Hún gekk í það eftir að faðir minn dó,
að breyta nafninu í Asatún. Ríkharður Jónsson
myndhöggvari hjálpaði henni að fá þetta í gegn. Eftir
það gekk bylgja af nafnabreytingum yfir nágrennið.
Til dæmis breyttist Bolafótur í Bjarg og Reykjadals-
kot í Túnsberg. Eg hef þá kenningu að Snússa sé
komið af nafninu Snasa, klettasnasa fyrir ofan bæinn.
Grímur afi var um tíma í Torfastaðakoti þar sem
hann var undir umsjón Eiríks prests. Hann hafði það
verk að gefa reiðhesti sr. Eiríks. Einhverntíman líkaði
honum ekki við klárinn og henti stafnum sínum á
eftir honum og braut hann. Þetta var merkilegur
útskorinn stafur, sem fjallmenn höfðu gefið honum.
„Nú fór ver”, sagði prestur. „Gerir ekkert fyrst ég
hitti helvítið!” sagði karl þá. Það voru til fleiri
skemmtilegar sögur af honum. Grímur afi og Helga,
amma mín, fóru til foreldra minna í Ásatún úr
Torfastaðakoti og dóu þar. Þeir lengdu baðstofuna,
eða „Karminn” eins og viðbyggingin var kölluð og
þar bjuggu þau. Það var nú ekki haft mikið við, það
var alltaf moldargólf inni hjá þeim.
Þarna í Snússu elst ég upp. Ég man eftir mér með
kíghósta, var víst eitthvað heitt og fór út og sofnaði á
bæjarveggnum. Vaknaði svo við það að mér fannst
mamma vera að vekja mig, en þegar ég opnaði augun
sá ég að það var álfkona. Ég sá hana svo hverfa inn í
brekkuna og var viss um að það var álfkona. En eftir
það batnaði mér.
Fjórtán ára var ég sendur til bróður mömmu í
Bryðjuholti. Þar var kennari, sem átti að kenna mér
að lesa, en ég var lesblindur og það var ekki mikill
skilningur á því þá. En ég hafði heyrnarminni. Sigga
systir reyndi líka mikið að kenna mér.
Við vorum 11 systkinin sem fæddumst, en elsta
barnið dó, svo við vorum 10 sem komumst upp.
Elstur af þeim sem lifðu var Magnús, fæddur 1903,
en hann ólst upp í Bryðjuholti og flutti seinna til
Keflavíkur. Næst, nr. þrjú, var Sigríður f. 1905, hún
hefur búið í Reykjavík. Svo komu Hallgrímur (1907)
og Oskar (1910). Þeir tóku við búinu í Ásatúni eftir
að mamma dó 1939 og giftust aldrei. Sjötta var
Guðný (1912), hún var sótt tveggja ára af ömmu
sinni og nöfnu í Bryðjuholti og ólst þar upp, hún bjó
seinna í Reykjavík. Svo kom Helgi (1914) sjöundi.
Helgi fór á Hólaskóla og varð seinna bóndi í
Laugarási. Hann vildi láta bændur stækka túnin.
Jarðarbætur voru áður aðallega unnar með spaða en
Jón í Laugum sléttaði með traktor fyrir Búnaðar-
félagið. Kristján, skólastjóri Hólaskóla, tók út
jarðarbæturnar og bauð Helga vist í Hólaskóla tvo
vetur. Hann vann sem fjósamaður á sumrin og í
kaupavinnu í Eyjafirði. Ég fæddist númer átta í
Jóna og Guðmundur á yngri árum.
röðinni árið 1915, síðan Laufey (1917), en hún var
bústýra hjá þeim Hallgrími og Oskari í Ásatúni alla
æfi og giftist ekki. Tíundi var Jakob (1918), hann var
við Laugarvatnsskóla, giftist dóttur kaupmanns í
Keflavík og rak lengi Brekkubúð þar í bæ. Yngstur
var Kristinn, (1920) en hann dó ungur úr berklum,
aðeins 17 ára.
Vinnumennska
Frá 14-17 ára aldurs var ég vinnumaður í Bryðju-
holti og vann síðan búinu heima eða var sendur í
kaupavinnu á bæina. Var einn vetur í Dalbæ, annan í
Hvammi, sumar í Hruna, fór þaðan til Guðmundar í
Núpstúni og var á Hæli eitt sumar. En eftir að
mamma dó og Hallgrímur og Óskar tóku við búinu,
fór ég á flakk. Við Helgi fórum í Bretavinnu'39, í
stríðinu, en ég entist nú ekki lengi í því, var í einn
vetur.
Við Helgi höfðum talað um það að okkur langaði
að ríða Sprengisand. Um vorið réðum við okkur í
kaupavinnu í Sólheimatungu í Borgarfirði og
ákváðum að fara ríðandi þangað frá Ásatúni - um
Sprengisand! Það var mikil ævintýraferð, sem ég hef
sagt frá áður í Eiðfaxa (nr. 2, 1991).
Eftir átta vikna heyskap í Sólheimatungu fórum við
aftur suður til Reykjavíkur, Helgi í uppskipunarvinnu
og ég vann í Helluofnum. Seinna um haustið 1940
lenti ég svo á Laugarvatni sem vinnumaður. Emil í
Gröf var þá ráðsmaður þar og hann fékk mig til að
reisa þak á hesthús fyrir Bjarna á Laugarvatni. Helgi
bróðir hafði bent honum á mig, en hann tók svo við
sem ráðsmaður af Emil.
Þá var rekin rafstöð á Laugarvatni og ég var
fenginn til að vakta hana. Fór kvölds og morgna, kl.
23:30 að kvöldi til að lækka spennuna og svo hækka
hana kl. 7:30 á morgnana, áður en kerlingarnar fóru
að elda grautinn. Bjarni var þá á þingi og við sáum
um reksturinn á búinu. Eitt sinn keypti Bjarni traktor
af Ólafi Ketilssyni. Það var garmur og alltaf að bila.
Það þurfti að fá mann að sunnan á vegum Ólafs til að
gera við hann í hvert sinn sem hann bilaði.
Svo er það að Bjarni kallar á mig inn á skrifstofu.
Ég átti að fara suður til að taka á móti ýtu, hann var
Litli-Bergþór 26