Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1920, Page 6

TÍMARIT ÞJÓÐBÆKNISFÉLAGS ISLENDINGA
Næst er Gunnbjarnarskerja getið í
sambandi við hrakninga Björns Jór-
salafara til Grænlands. Á hann sam-
kvæmt sögunni, að hafa komið á heim-
leiðinni (1387) við í Gunnbjarnar-
skerjum eða Gunnbjarnareyjum, eins
og ein heimildin nefnir þau; fann hann
þar bygð svo stóra, að þeir töldu 18
bæi, en þorðu eigi að kanna. Sagt er,
að hann hafi farið í Iand og hafi bóndi
einn tekið honum vél, en svo vildi til,
að þar var stúlka, sem í vísu varaði
Björn við húsráðanda, brá hann þá við
og sigldi hið skjótasta á burt. En þó
auðvitað geti verið, að Björn hafi lent
á austurströndinni, er þó þessi frásögn
svo þjóðsöguleg, að ekkert er að
henda reiður á hana. í vísunni er hús-
ráðandi nefndur Gunnbjörn.
Af öðrum seinni tíða sögum er sú
merkust, er ræðir um Látra-Klemens,
sem Björn á Skarðsá segir frá, og sagt
er að sé frá enda 16. aldar. Klemens
bjó á Látrum í Aðalvík; hann komst
í málaflækur og sótti því í enskt skip
til að sleppa úr klóm óvina sinna.
Kvaðst hann þannig hafa komizt til
Gunnbjarnareyja; af sæ voru þær ekki
annað að sjá en sker og eyðihólmar,
en við nánari athugun fundust þar
grasgæði og nægð veiðiskapar, svo að
þeir fy^ltu tvo báta, annan með þorski
og hinn með geirfugli. Fleiri manna
getur og Björn, sem hafi séð eyjarnar
álengdar, og ennfremur að þær sjáist
í beztu sjóarsýn frá Rít, sem liggur að
norðan við mynni Isafjarðardjúps á
skaganum milli þess og Aðalvíkur. En
eitthvað mun það orðum aukið, því
eigi mun mögulegt að c-já þar landa á
milli. Hins vegar má kanske ráða það
af skýjabólstrum, hvar land liggi og
fjöll.
Eins og sagan um Látra-Klemens
bendir á, var það í mæli meðal íslend-
inga, að ensk skip einatt færu til Gunn-
bjarnarskerja. Eins kunna og Hol-
lendingar að hafa sótt þangað. Jón
Guðmundsson lærði segir um skerin,
að þau séu sex eyjar allstórar útnorð-
ur a'f Isafjarðardjúpi; þar ha'fi hol-
lenzkur maður nýlega komið og séð
tvær kirkjur. Líklega er þetta aftur-
ganga aif sögunni um Björn Jórsala-
fara og eitthvað biandað saman við
sagnir, sem menn höfðu af íslenzku
bygðunum á vesturströnd Grænlands.
Það getur þó vel verið, að þeir, sem
hafi komið nálægt eyjum við austur-
ströndina, hafi séð eitthvað til Eski-
móa, því að þeir bjuggu þá um þær
slóðir. En þegar farið er að telja bæi
og kirkjur í sambandi við það, þá er
auðsætt að það eru sagnir en ekki
sannindi.
I íslenzkum annálum er þess getið,
að árið 1 189 hafi Ásmundur kastan-
rassi við 13. mann komið til Breiða-
fjarðar frá Grænlandi úr Krosseyjum
á því skipi, er seymt var trésaumi ein-
um og bundið sinum; einnig hafi hann
verið í Finnsbúðum. Þetta síðasta
staðarnafn á að vera dregið af Finni
Ketilssyni, systursyni Ólafs helga; er
sagt, að hann hafi druknað þar með
félögum sínum og krossmark venð
reist ýfir þeim. Síðan hafi Ólafur
konungur sent Lík-Loðinn eftir líki
konungsfrænda og hafi hann flutt það
tii Noregs. Þessa er getið í Tosta
þætti tréfóts, sem nú mun glataður að
mestu, en Björn á Skarðsá þekti þátt-
inn og skrifaði upp úr honum. En svo
lítur út fyrir, að þátturmn hafi verið
skröksaga ein og því að engu nýtur
sem söglueg heimild. Hins vegar er