Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1920, Síða 113

ÞJÓÐRÆKNISSAMTÖK
svo fljótt sem unt væri tileinkuðu sér
hina mörgu góðu eiginleika amerísk;
mannlífsins- Því aðeins mættu þeii
renna inn í þjóðlífið, að þeir um leið
létu ínn í það renna alt það, sem þeir
ættu bezt í andlegri eigu sinni.”22)
Kvöldið eftir fyrirlestur þenna var
fjölmennur fundur í kirkjunni og rætt
um sama efni. Urðu flestir á sama
máli og fyrirlesarinn. Var þetta mál
svo til umræðu í blöðunum eftir það.
Bæði blöðin voru míkið fremur
hlynt vesturflutningum og fóru hvergi
dult með, að þau áhtu margan hafa
breytt til hins betra með að flytja til
Ameríku. Ef eitfhvert móðgunarorð
var sagt í blöðunum á íslandi í garð
Ameríku — og það kom eigi ósjald-
an fyrir — stóð eigi á svari. Um þetta
leyti kom út bæklingur í Reykjavík
eftir skáldið Ben. Gröndal (Um Vest-
urheimsferðir, Isafoldarprentsmiðja
1888), hin svæsnasta árás á Ameríku,
íslendinga er vestur höfðu flutt, en
einkum þá er gerst höfðu vesturfara-
“agentar”. Urðu margir gramir, er
þeim barst þessi bæklingur, og þótti
málum blandað2"). Margir voru þó,
er eigi erfðu þetta við Gröndal. Svör-
uðu nú blöðin bæði ritlingi þessum, og
í Rvík ritaði Jón Ólafsson, er þá var
alþingismaður afar stórorðan bækling
á móti Gröndal (“Eitt orð af viti um
Vesturfara og Vesturheimsferðir. Svar
og ávarp til Bjarnar ritstjóra Jónsson-
ar upp á allan þann ósannindaþvætt-
íng, óhróður og óráðsbull, sem útbreitt
22) Séra Jón Bjarnason: “Sam.” 3. árg
nr. 12. Febr. 1889.
23) Aftast í bæklingi þessum “Úr bréfi frá
Wpg.” stó’ð þessi grein: “Eg er ljótur núna,
ekkert nema skinin beinin og- lei'ðinlegur;
eg er ort5inn breyttur frá því sem eg var;
lundin er orbin köld og hryssingsleg, tor-
try&Si hvern mann og trúi engum”. Bls. 20.
111
er í og með “ísafold”. Benedikt
Gröndal afklæddur, hirtur og settur í
gapastokinn, eftir gamlan vesturfara,
Jón Ólafsson alþm. Rvík 1888”).
Svaraði Gröndal aftur með öðrum
bæklingi, er hann nefndi “Enn um
Vesturheimsferðir” (Rvík 1888). Ot
úr bæklingum þessum risu málaferli
milli hlutaðeigenda í Rvík og varð Jón
Ólafsson fyrir sektum. Gengust þá
aðstandendur “Lögbergs” fyrir því, að
hafin væru samskot meðal íslendinga
vestra til þess að bæta Jóni skaðann,
er hann hafði beðið fyrir að taka svari
þeirra. Kom saman um $300.00. Þá
samdist og svo um, að Jón flytti vestur
og tæki við ritstjórn blaðsins með Ein-
ari og hefði ráðsmannsstarfið á hendi
líka. Kom hann vestur 20. apríl
1890. Voru þeir svo báðir við blað-
ið fram eftir sumri, en þá hætti Einar
um tíma og var Jón þá einn. En eigi
samdist með honum og útgefendum, er
fram í sótti; ágreiningur kom upp í
millum þeirra út ar ýmsum efnum,
og fór Jón því frá blaðinu
með febrúarbyrjun veturinn eftir
(1891). Spunnust út af því langar
deilur24). Tók Eir"'ar þá aftur við
fullri ritstjórn og var hann eftir það
við blaðið þangað til hann fór alfari
til íslands. Síðasta blað Lögbergs, er
út kemur undir hans stjórn, er dagsett
7. marz 1895.
Tók nú Sigtryggur Jónasson við rit-
stjórninni og hélt henni til 18. júlí sum-
arið 1901. Er þá enginn ritstjóri aug-
Iýstur við blaðið fram til 21. nóv., að
Magnús Pálsson, er verið hafði ráðs-
maður blaðsins tekur við. Ritar hann
nú blaðið til haustsins 1905, að Stefán
24) Jón ólafsson: Til hugsandi manna,
fyrirlestur, Wpg. 1891.