Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1920, Blaðsíða 92

90
TÍMAHIT TJúÐRÆKNISriíLAGS ÍSLENDINGA
ein með öðru, skyldleika þeirra við
lyriska stefnu. Öll lyrik er full af
draumum. Þeir eru ívaf hennar og
uppistaða. Mikill “lyriker” er alta'f
mikill draumsjónamaður- Gustav
Fröding, mesti “lyriker” Norðuflanda,
var líka glæsilegasti og langsýnasti
draumsjónamaður allra skáida á Norð-
urlöndum.
í þessum draumum er mannshugur-
inn máttugur eins og Guð. Hann
skapar nýja heima, reisir sér himna-
ríki, byggir, brúar og varðar. I draum-
unum kemur sköpunarþrá mannsand-
ans bezt í ijós. Þar er hún ótæmandi
og þar er henni alt fært.
— Þá er og enn eitt einkenm við
ljóð yngstu skáldanna, og það ekki hið
þýðingarminsta. Það er, hvað þau
falla mikið í farvegi þjóðkvæðanna
gömlu. Bæði Stefán, Davíð og að
nokkru leyti Sig. Nordal, hafa allir
seilst til sömu strengjanna og þjóð-
kvæðin eru sungin á.
Og þeir hafa ailir unnið við það, að
slá tjöldum sínum á akri þjóðkveð-
skaparins, því mörg ágætustu og biæ-
fegurstij einkenni þjóðkvæðanna eru
einmitt í fullu samræmi við anda og
form þeirra ijóða, sem nú eru efst á
baugi. Tvennir tímar siá þar saman
instu og dýpstu straumum sínum.
“Stemnings”ijóðin, er nú eru tíðsungn-
ust, eru náskyld þjóðkvæðunum. Þau
voru líka logi tilfinninganna. Ást og
draumþrá glampaði í hverju orði þess-
ara fíngerðu ljóða. Sama rótin stend-
ur því undir hvorumtveggju. Og
engin íslenzk ijóðstefna hefði fram að
þessum tíma getað sótt yrkisefni og
mótað kvæði sín í formi þjóðkvæð-
anna, nema sú, sem nú er ríkjandi. Því
aidrei hefir nein verið þjóðkveðskapn-
um samrunnari eða skýldari.
En þó verða ung og ómótuð skáld
að gjalda varhuga við, að hverfa ekki
um of inn á leiðir þjóðkvæðanna. Geri
þau það, er hætt við að þau missi per-
sónueinkenm sín. En án þeirra eru
öll skáld dauðadæmd- Þjóðkvæðin
eiga að vera þeim endurfæðingarlaug,
eins og þau urðu Goethe og hafa verið
ölium smllingum, sem kunna að stýra
milli skers og báru.
V.
Framsýnir menn og næmir á breyt-
ingar hins andlega loftsiags, spá því,
að skáldskapur íslendinga, og þá eink-
um ljóðagerðin, sé að hverfa inn á þá
braut, er hann muni ná miklum þroska
á.
Og margt er það, sem bendir tii
þessa. Þjóðarandinn er að nema ný
lönd. Því landnámi fylgir útrás og
framrás andlegra krafta. En meðal
þeirra er skáldskapurinn. Nær það
ekki aðeins til ljóðanna, heidur og til
skáldsagnagerðar og leikrita. Nægir í
því efni að benda á Islendinga þá, sem
nú yrkja á dönsku, þó sá fremsti og
frægasti sé nú liðinn.
En ljóðin eru augljósust. Breyt-
ingarnar eru þar skýrastar. Ljóðin
hafa lengi skýrt margt í skapferli þjóð-
arinnar og verið hin greinilegasta
skuggsjá þess, er lifað hefir og vaxið
með henni. Og nú eru þau að leggja
af sér þann ham, sem bannaði þeim alt
lyriskt flug. Þeim eru að vaxa væng-
ír. Þau hafa altaf liðið með jörð-
inni. Nú eru þau að lyftast upp í
hvelin og leita sér bergmáls.
En þó eru auðséðar taugarnar, sem
enn tengja við gamia tímann.