Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1966, Side 48

30
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
blaðinu: „Ég vil segja með Þorsteini
Erlingssyni:
„Mig langar að sá enga lýgi þar finni,
sem lokar að síðustu bókinni
minni“.“
Eftir að kynnast dagbókum skálds-
ins efast ég ekki um að honum verði
að ósk sinni:
1. nóv. 1902. „í dag er ég búinn að
kenna í 13 ár. Ég er orðinn þreyttur
— ég vil segja lamaður. Ekkert fer
eins illa með taugakerfið sem
kennsla við barnaskóla . . . þó veit
ég, að mér mundi leiðast annað starf.
Ég heyri sagt að annar þáttur sög-
unnar minnar sé kominn hingað
vestur. — Ég á við söguna „Eiríkur
Hansson“. Þorsteinn Erlingsson rit-
aði mjög góðan dóm um fyrsta þátt-
inn. Hvað skyldi hann segja um
þennan þátt? . . . verði þriðji þáttur-
inn álitinn lakari en hinir fyrri, skal
ég alveg hætta að semja skáldsögur.
Með köflum efa ég að íslendingar,
yfir höfuð, hafi vit á skáldsögum.
Mörgum þykir það skemmtilegast,
sem mér sjálfum þykir lakast.......
Ég held því nú fram að Einar sé
meira söguskáld en Gestur heitinn
Pálsson var, og þó hef ég stundum
álitið það ganga guðlasti næst að
taka nokkurt íslenzkt söguskáld
fram yfir Gest Pálsson.
Ég var að lesa Bessa-bréfin mín í
gær . . . þau voru tólf alls, en aðeins
pjö komu út. . . . Formaður prentfé-
lags Heimskringlu aftók að meira af
þeim kæmi út. Hann áleit þau vera
argasta bull. Ég held næstum því að
maðurinn hafi rétt fyrir sér í því.“
Ég grúskaði svolítið í þessum bréf-
um, og bull eru þau ekki. En hug-
sjónamaðurinn og þjóðfélagið eru
ekki ætíð sammála:
„Þrjár smásögur eftir mig birtust
í Heimskringlu haustið 1891. . . .
„John Johnson Nr. 1—18“ er að
mínu áliti skást. Ég man hvað Jón
nokkur í Winnipeg varð reiður við
mig útaf þeirri sögu.
Smásagan „Hjónadjöfullinn“ birt-
ist í Heimskr. haustið 1895. Þeirri
sögu var almennt vel tekið, svo mér
lá við að segja eins og Byron: „Ég
vaknaði einn morgun og fann að ég
var orðinn frægur.“
Sagan „Svikin“ (eftir mig) birtist
í Lögbergi vorið 1897 (18. marz).
Tvær eða þrjár konur í Wpg. tóku
þá sögu til sín og urðu reiðar mjög.
... Það er eftirtektarvert hversu
gjarnt sumu fólki hefir verið að
drótta því að mér, að ég tæki vissar
lifandi persónur til fyrirmyndar,
þegar ég ritaði sögur, og þó veit
hamingjan, að ég hef ætíð varazt af
fremsta megni að meiða nokkra lif-
andi persónu með sögum mínum.
Ég fékk bréf frá Hirti mínum Leó
í dag. Hann las annan þátt af Eiríki
Hanssyni. Hann segir að kaflinn um
Braddon sé meistaraverk.... Hjört-
ur Leó verður að minni hyggju eitt
með mestu skáldum íslendinga; hann
hefir það sem enskurinn kallar
„powerful intellect.“ Kvæðið hans
„Til dauðans“ er það kraftmesta
kvæði (eða því sem næst), sem ort
hefir verið á íslenzku í Vesturheimi.
Enginn yrkir nú eins vel og Hjörtur
hér vestan hafs, nema Stephan G.
Stephansson.